13.9.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 277/1

—

Uwzględniając komunikat Komisji w sprawie programu prac Komisji na rok 2012 „Odnowa Europy” (1),

—

Uwzględniając swoją rezolucję z 15 grudnia 2011 r.„Priorytety Komitetu Regionów na rok 2012 na podstawie programu działalności legislacyjnej i prac Komisji Europejskiej” (2),

—

Uwzględniając swoją rezolucję z 16 lutego 2012 r., stanowiącą wkład Komitetu w wiosenny szczyt Rady Europejskiej, w sprawie projektu traktatu o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w unii gospodarczej i walutowej (3),

—

Uwzględniając istniejący protokół o współpracy między Komisją Europejską a Komitetem Regionów, podpisany 16 lutego 2012 r.,

1.

Wyraża przekonanie, że w obliczu ogromnych wyzwań związanych z trwającym kryzysem finansowym, gospodarczym, społecznym i politycznym pilnie potrzebny jest ambitny program prac Komisji Europejskiej na 2013 r., który wspierałby zrównoważony rozwój, tworzenie miejsc pracy i działania na rzecz podniesienia jakości życia w Europie oraz przyczyniłby się do przywrócenia obywatelom zaufania do procesu integracji europejskiej.

2.

Jest zdania, że odnowa musi opierać się na dwóch jednakowo istotnych filarach reform strukturalnych, a mianowicie przywróceniu wzrostu gospodarczego i zagwarantowaniu dyscypliny budżetowej.

3.

Popiera głębszą integrację gospodarczą i lepsze dostosowanie priorytetów politycznych, dochodów i wydatków pomiędzy wszystkimi szczeblami sprawowania rządów, przy jednoczesnym poszanowaniu autonomii i kompetencji rządów krajowych, regionalnych i lokalnych. Mając na względzie zasadę pomocniczości i wielopoziomowego sprawowania rządów, odrzuca wszelkie jawne bądź ukryte koncepcje ponownej nacjonalizacji lub centralizacji strategii politycznych.

4.

Wzywa Komisję Europejską, aby nie godziła się na próby wykorzystania porozumień międzyrządowych do obejścia demokratycznych procedur Unii uzgodnionych w traktatach, nie podając w wątpliwość wzmocnionej współpracy przewidzianej w traktacie lizbońskim.

5.

Przywołuje ponownie stanowisko Komitetu (4), że wczesne przyjęcie kolejnych wieloletnich ram finansowych na lata 2014–2020 już pod koniec 2012 r. jest ważnym sygnałem zdolności UE do reagowania na światowe wyzwania za pomocą własnej strategii na rzecz wzrostu, zatrudnienia i konkurencyjności. Jest to również warunek niezbędny do zapewnienia nieprzerwanego funkcjonowania polityki spójności.

6.

Ponownie stwierdza, że budżet UE jest budżetem inwestycyjnym, że należy odrzucić propozycje cięć finansowych w programach stanowiących część programu UE na rzecz wzrostu gospodarczego oraz że konieczne jest stworzenie nowych zasobów własnych, głównie z myślą o zastąpieniu nimi składek krajowych do budżetu UE.

7.

Przypomina determinację władz lokalnych i regionalnych, by włączyć się do uproszczenia funduszy UE oraz przeglądu rozporządzenia finansowego w celu ograniczenia biurokracji, zwiększenia efektu dźwigni funduszy publicznych na szczeblu europejskim, krajowym i regionalnym, a także zapewnienia podatnikom w UE przejrzystości i rozliczalności finansowej.

8.

Uważa, że Komisja Europejska powinna przedstawić analizę oddziaływania traktatu o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w unii gospodarczej i walutowej na władze lokalne i regionalne i w szczególności na kwestię zachowania autonomii fiskalnej na poziomie lokalnym i regionalnym.

9.

Wspiera wysiłki na rzecz zapewnienia dyscypliny budżetowej, w szczególności z myślą o zaradzeniu wysokiemu poziomowi długu publicznego, który poważnie zagraża solidarności międzypokoleniowej. Odpowiedni potencjał władz lokalnych i regionalnych może zapewnić jednocześnie wzrost poprzez racjonalne inwestycje, na przykład na drodze realizacji projektów współfinansowanych z funduszy europejskich i zamówień publicznych.

10.

Ponownie apeluje do Komisji, by we wszystkich swych wnioskach uwzględniła art. 9 TFUE w sprawie działań na rzecz wysokiego poziomu zatrudnienia, zapewniania odpowiedniej ochrony socjalnej i zwalczania wyłączenia społecznego. Dlatego też wzywa Komisję do przedstawienia wyważonych zaleceń w sprawie europejskiego semestru oraz do uwzględnienia tych zobowiązań traktatowych we wszystkich przepisach dotyczących kryzysu finansowego i gospodarczego.

11.

Wzywa Komisję do podjęcia współpracy z Komitetem Regionów przy opracowywaniu europejskiego aktu o procedurach administracyjnych.

12.

Podkreśla, że europejski semestr powinien wprawdzie przyczynić się do wzrostu gospodarczego, dyscypliny fiskalnej i zmian strukturalnych, lecz Komisja i państwa członkowskie muszą również przewidywać i dokładnie monitorować wpływ przedsiębranych środków na autonomię władz lokalnych i regionalnych.

13.

Zasadniczo z zadowoleniem przyjmuje nowy Pakt na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia zgodnie z decyzją Rady Europejskiej z czerwca 2012 r. i popiera jej wezwanie do „mobilizowania w tym celu, na każdym szczeblu zarządzania w Unii Europejskiej, wszystkich środków działania, narzędzi i polityk”, by osiągnąć cele strategii „Europa 2020” (5).

14.

Popiera wysiłki Komisji Europejskiej na rzecz udoskonalenia sposobów sprawowania rządów, a zwłaszcza zasady partnerstwa w zakresie opracowywania, wdrażania i oceny krajowych programów reform. Niemniej wzywa Komisję Europejską do uwzględnienia oceny tych aspektów we wszystkich zaleceniach dla poszczególnych krajów.

15.

Przypomina o potrzebie uwzględnienia w krajowych programach reform struktur ukierunkowanych na wyniki, takich jak pakty terytorialne (6). Ponadto należy uznać i wspierać inicjatywy promujące konkurencyjność i innowacje na poziomie lokalnym i regionalnym, takie jak Europejski Region Przedsiębiorczości.

16.

Oczekuje nasilenia współpracy z Komisją Europejską w całym cyklu politycznym strategii „Europa 2020” oraz wnioskuje o udział w przygotowywaniu rocznej analizy wzrostu gospodarczego.

17.

Sugeruje, by Komisja dostarczała regularnych informacji na temat stanu wdrażania inicjatyw przewodnich strategii „Europa 2020”, a zwłaszcza stopnia zaangażowania w te działania samorządów terytorialnych.

18.

Wzywa Komisję, by w ramach śródokresowej oceny strategii przedstawiła w 2013 r. plany dotyczące ściślejszego włączenia władz lokalnych i regionalnych w te procesy.

19.

Domaga się, by jakiekolwiek przekierowanie niewykorzystanych funduszy strukturalnych do nowego programu wzrostu gospodarczego miało miejsce z poszanowaniem zasad pomocniczości i odbywało się przy udziale władz lokalnych i regionalnych.

20.

Zachęca Komisję, by dalej zajmowała się najważniejszymi wyzwaniami, takimi jak bezrobocie młodzieży oraz zatrudnianie osób powyżej 55 roku życia i osób z najsłabszych społecznie grup, a jednocześnie brała pod uwagę kluczową rolę samorządów terytorialnych. W szczególności zwraca się do Komisji o przedłożenie projektu zalecenia Rady w sprawie gwarancji dla młodzieży. Apeluje o uwzględnienie w krajowych planach na rzecz zatrudnienia konkretnego wymiaru lokalnego i regionalnego.

21.

Zwraca się do Komisji o zadbanie, by w przyszłym zaleceniu w sprawie ubóstwa dzieci i ich dobrostanu uwzględniono propozycje przedstawione w opinii KR u w sprawie ubóstwa dzieci z lutego 2012 r. (CdR 333/2011), dotyczące zwłaszcza szeroko zakrojonej strategii walki z ubóstwem dzieci i wykluczeniem społecznym (obejmującej poziom krajowy, regionalny i lokalny), a także stworzenia systemu monitoringu opartego na miarodajnych wskaźnikach, który zostałby połączony z mechanizmem sprawozdawczości funkcjonującym obecnie w ramach Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach dziecka. KR jest przekonany, że w 2013 r. należy przeprowadzić ocenę wpływu kryzysu na ubóstwo dzieci w oparciu o odpowiednie sprawozdania państw członkowskich sporządzane w ramach krajowych programów reform i strategii „Europa 2020”.

22.

Przypomina, że w czasach kryzysu i oszczędności budżet UE powinien stymulować w jak największym stopniu współfinansowanie ze źródeł publicznych i prywatnych na wszystkich szczeblach sprawowania władzy (7). Ubolewa nad brakiem danych statystycznych pozwalających na rzetelną ocenę efektu dźwigni i efektu mnożnikowego.

23.

Popiera zamiar Komisji przedstawienia sprawozdania w sprawie jakości wydatków publicznych (8). Obliczając deficyt budżetowy, zdaniem Komitetu należy oddzielić wydatki bieżące oraz inwestycje, tak aby inwestycje z długookresowymi korzyściami netto nie zostały zaliczone do wydatków.

24.

Podkreśla możliwość poszukiwania synergii zwłaszcza między budżetem UE, budżetem krajowymi i budżetami szczebla niższego niż krajowy, pod warunkiem zapewnienia właściwych i skutecznych mechanizmów koordynacji, takich jak interoperacyjność między organami publicznymi zajmującymi się kwestiami budżetowymi, harmonizacja zasad księgowości i cyklów budżetowych odnośnie do finansów publicznych oraz porównywalność struktur budżetowych. Wzywa Komisję do przygotowania zielonej księgi w celu rozważenia możliwości konkretnych działań w tej dziedzinie.

25.

Wzywa Komisję do uwzględnienia w programie prac na 2013 r. Aktu o jednolitym rynku III, który powinien obejmować wszystkie pozostałe inicjatywy polityczne Aktu o jednolitym rynku, które nie doczekały się dotychczas realizacji, a także zapewniać równowagę między filarem gospodarczym, społecznym i związanym ze sprawowaniem rządów odnośnie do czterech podstawowych swobód.

26.

Wzywa Komisję do zwrócenia szczególnej uwagi na dalszą poprawę transgranicznej mobilności siły roboczej, przy jednoczesnym zagwarantowaniu praw pracowniczych. Apeluje o usprawnienie systemu uznawania kwalifikacji w celu wspierania mobilności specjalistów.

27.

Zachęca Komisję Europejską do wycofania swego wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady w sprawie wykonywania prawa do podejmowania działań zbiorowych w kontekście swobody przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług, który uruchomił mechanizm wczesnego ostrzegania dotyczący zasady pomocniczości w 12 parlamentach krajowych.

28.

Podkreśla istotną rolę MŚP w odbudowie gospodarki i tworzeniu miejsc pracy na szczeblu lokalnym i regionalnym. Rolę tę można wzmocnić poprzez udział MŚP, uczelni wyższych oraz samorządów terytorialnych w unijnych programach finansowania badań naukowych i innowacji.

29.

Apeluje do Komisji o ułatwienie MŚP dostępu do finansowania i zamówień publicznych, jak też o dalsze zmniejszenie obciążeń biurokratycznych.

30.

Oczekuje, iż Komisja włączy Komitet w przegląd inicjatywy przewodniej dotyczącej polityki przemysłowej.

31.

Popiera postulat Parlamentu Europejskiego, by na podstawie art. 114 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do stycznia 2013 r. Komisja przedłożyła wniosek dotyczący dyrektywy w celu zapewnienia wszystkim konsumentom legalnie zamieszkującym w UE dostępu do podstawowych usług płatniczych.

32.

Ponawia swój apel o europejski program na rzecz budownictwa socjalnego, w którym wyjaśniono by reguły konkurencji odnoszące się do mieszkalnictwa socjalnego oraz stworzono by władzom lokalnym i regionalnym możliwości w zakresie zapewnienia godziwych i przystępnych cenowo mieszkań socjalnych, promowania zróżnicowania grup społecznych i zwalczania dyskryminacji.

33.

Wzywa Komisję, by z uwagi na wycofanie pierwszego projektu rozporządzenia w sprawie statutu europejskich towarzystw ubezpieczeń wzajemnych jak najszybciej przedstawiła jego nową, zmienioną wersję.

34.

Wzywa do podjęcia w 2013 r. dalszych działań w związki z planem działania w dziedzinie energii na rok 2050, tak aby zapewnić, iż władze lokalne i regionalne będą w stanie wnieść wkład w promowanie zdecentralizowanych i zrównoważonych systemów energetycznych oraz infrastruktury energetycznej, jak np. inteligentnych zintegrowanych sieci, co stanowi kluczowy element efektywnego użytkowania zasobów i zielonej gospodarki. Dlatego też wzywa Komisję do utworzenia szeroko zakrojonych ram inwestycyjnych w perspektywie do 2030 r., aby zapewnić wymaganą pewność zarówno podmiotom rynkowym, jak i samorządom terytorialnym.

35.

Wzywa Komisję do zbadania opcji dodatkowego, zarządzanego decentralistycznie instrumentu finansowego w celu stymulowania wdrażania przez władze lokalne i regionalne, a szczególnie partnerów Porozumienia Burmistrzów, planów działań na rzecz zrównoważonej energii. Popiera również sprawniejsze powiązanie wsparcia finansowego na rzecz efektywności energetycznej i energooszczędności w przyszłych programach finansowych UE (9).

36.

Zwraca się do Komisji Europejskiej o podjęcie kroków w celu rozwiązania problemów z połączeniami między państwami członkowskimi i pomiędzy regionami w państwach członkowskich, a także o propagowanie środków ułatwiających rozpowszechnienie mikroprodukcji energii i jej włączenia do systemu dystrybucyjnego.

37.

Wzywa do udostępnienia pożyczek z Europejskiego Banku Inwestycyjnego dla inwestycji w dziedzinie efektywności energetycznej i energii ze źródeł odnawialnych dla małych i średnich firm oraz władz lokalnych i regionalnych.

38.

Nalega, by planowo na początku 2013 r. przyjęto pakiet legislacyjny dotyczący polityki spójności na lata 2014-2020, tak aby umożliwić samorządom terytorialnym rozpoczęcie programów funduszy strukturalnych 1 stycznia 2014 r.

39.

Wzywa EUROSTAT i krajowe urzędy statystyczne do zaspokojenia potrzeby bardziej terminowego dostarczania porównywalnych danych dotyczących PKB wytwarzanego w regionach.

40.

Przypomina o potrzebie spójniejszego i bardziej rygorystycznego uwzględnienia wymiaru terytorialnego polityk UE. Sugeruje, by Komisja wzięła pod uwagę te elementy w przyszłych ocenach skutków oraz regularnie zdawała z nich sprawozdanie (10).

41.

Zachęca Komisję Europejską do rozszerzenia na szczebel lokalny i regionalny systemu tymczasowego delegowania urzędników UE (zamiast skupiania się jedynie na szczeblu krajowym), aby zwiększyć wiedzę w instytucjach europejskich na temat praktycznego wdrażania prawodawstwa i projektów UE na szczeblu lokalnym i regionalnym.

42.

Oczekuje wniosku dotyczącego przyszłej polityki portowej w UE. Apeluje o poddanie wniosku ocenie oddziaływania terytorialnego i wyraża gotowość uczestniczenia w tym procesie.

43.

Wskazuje na wagę zrównoważonej mobilności miejskiej i opowiada się za promocją elektronicznych i inteligentnych biletów we wszystkich rodzajach transportu, w tym w autobusach, pociągach, promach, w ramach wspólnego korzystania z samochodów i rowerów i w przypadku opłat za wjazd. Powinno to sprzyjać poprawie interoperacyjności między systemami oraz częstszemu korzystaniu z transportu publicznego.

44.

Dochodzi do wniosku, że spowolnienie w zakresie poprawy jakości powietrza jest w znacznej mierze konsekwencją zbyt mało ambitnej polityki UE dotyczącej źródeł zanieczyszczeń oraz niedostatecznej ilości środków krajowych. Na władzach lokalnych i regionalnych spoczywa wiele obciążeń oraz odpowiedzialność w zakresie rozwiązywania tych problemów (11). W zbliżającym się przeglądzie przepisów unijnych dotyczących jakości powietrza oczekuje propozycji, jak poradzić sobie z tymi wyzwaniami.

45.

Ma nadzieję, że w przeglądzie tym zostaną dostosowane założenia i harmonogram polityki emisji UE (ukierunkowanej na źródła) i polityki imisji, a zwłaszcza wzmocniona zostanie dyrektywa w sprawie krajowych poziomów emisji w celu ograniczenia stężenia tła. Należy zaostrzyć normy emisji NO2 i NOx i emisji cząstek dla pojazdów oraz podjąć kwestię emisji z transportu morskiego, ruchu lotniczego i rolnictwa, a jednocześnie uprościć wskaźniki i kryteria pomiaru. Komitet wzywa też do zintegrowania polityki jakości powietrza z innymi kierunkami polityki, a zwłaszcza z polityką w dziedzinie transportu, mieszkalnictwa, energii, klimatu i polityką przemysłową.

46.

Apeluje, by w strategii UE na rzecz adaptacji do zmiany klimatu uwzględnić rozdział dotyczący konkretnych działań na poziomie regionalnym i gminnym, a także wytyczne i wsparcie dla decydentów szczebla lokalnego i regionalnego. Należy też rozważyć powołanie grupy roboczej ds. strategii adaptacyjnych w najsłabiej rozwiniętych regionach europejskich, w której znaleźliby się przedstawiciele KR-u, DG ds. Działań w dziedzinie Klimatu, EOG, Wspólnego Centrum Badawczego oraz lokalnych i regionalnych sieci i stowarzyszeń.

47.

Podkreśla potrzebę opracowania komunikatu w sprawie systemu jakości UE dla produktów lokalnych, mając na uwadze, iż lokalne systemy żywnościowe wspierają gospodarkę lokalną i regionalną dzięki tworzeniu miejsc pracy w rolnictwie i w sektorze produkcji żywności.

48.

Uważa, że stosowna byłaby większa elastyczność Komisji, jeżeli chodzi o starania na rzecz przezwyciężenia obecnego impasu między Parlamentem Europejskim a Radą odnośnie do podstawy prawnej wieloletnich planów dla sektora rybołówstwa. Pragnie, by w ramach pakietu wniosków dotyczących reformy wspólnej polityki rybołówstwa zwiększona została liczba środków na rzecz większej decentralizacji polityki rybołówstwa i środków wykonawczych adekwatnych do potrzeb regionów przybrzeżnych i regionów położonych wokół wód śródlądowych oraz stojących przed nimi wyzwań.

49.

Popiera rozwój podejścia opartego na „strategii na rzecz basenu morskiego” jako instrumentu zintegrowanej polityki morskiej, lecz uważa, że strategie te – jak strategia dla obszaru Atlantyku, która zostanie przyjęta w 2013 r. – muszą lepiej uwzględniać wymiar terytorialny i wnioski płynące z zastosowania podejścia opartego na strategii makroregionalnej.

50.

Apeluje o uwzględnienie wymiaru lokalnego i regionalnego w inicjatywach mających na celu rozwijanie i wzmacnianie praw obywatelskich oraz w wysiłkach zmierzających do przywrócenia zaufania obywateli do Unii i jej instytucji. Wskazuje na konieczność zaangażowania dzieci i młodych ludzi, zważywszy na ich zdolność do korzystania z praw i obowiązków obywatelskich. Wzywa Komisję do skoncentrowania zaplanowanych w ramach Europejskiego Roku Obywateli 2013 działań w tym aspekcie i wyraża chęć do wniesienia wkładu w ten proces.

51.

Zobowiązuje się do dalszych działań we współpracy z pozostałymi instytucjami UE w związku z udaną europejską inicjatywą obywatelską.

52.

Wnosi o ułatwienie dostępu podmiotów lokalnych i regionalnych w krajach objętych europejską polityką sąsiedztwa do specjalnych funduszy UE dla tego obszaru oraz popiera otwarcie istniejących programów, w tym EUWT, dla partnerów w krajach sąsiadujących z UE.

53.

Potwierdza swój zamiar kontynuowania pozytywnej współpracy z Komisją Europejską w ramach Instrumentu na rzecz administracji lokalnej, aby zwiększyć potencjał lokalny oraz promować wiedzę o UE i jej procedurach w krajach kandydujących i potencjalnych krajach kandydujących. Zachęca Komisję do rozważenia możliwości rozszerzenia Instrumentu na władze lokalne w krajach objętych europejską polityką sąsiedztwa.

54.

Ma nadzieję, że jego zalecenia zostaną odpowiednio uwzględnione w procesie przygotowywania programu prac Komisji na 2013 r. i zobowiązuje swoją przewodniczącą do przedłożenia niniejszej rezolucji przewodniczącym Komisji Europejskiej, Rady Europejskiej i Parlamentu Europejskiego oraz cypryjskiej prezydencji w Radzie UE oraz przyszłym prezydencjom: irlandzkiej i litewskiej.

13.9.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 277/6

—

Podkreśla, że poszanowanie praw człowieka migrantów i solidarność wobec krajów, z których pochodzi większość przypływów migracyjnych, powinny nadawać ton wszystkim etapom polityki migracyjnej UE, również w kontaktach z państwami trzecimi, przy pełnym poszanowaniu zasad zapisanych w art. 21 ust. 1 Traktatu UE.

—

Podkreśla konieczność dokładnego przeanalizowania wszystkich przyczyn migracji, w tym zmiany klimatu, tak by określić odpowiednie ramy prawne dla tych, którzy uchodzą ze swego kraju pochodzenia z powodu klęsk żywiołowych lub warunków klimatycznych zagrażających ich przetrwaniu lub integralności cielesnej.

—

Uważa, że globalne podejście do kwestii migracji należy wdrażać poprzez wielopoziomowe sprawowanie rządów i zadbać o to, by przepływy migracyjne kontrolowano na jak najwłaściwszym szczeblu, stosownie do okoliczności i zgodnie z zasadą pomocniczości – w celu zagwarantowania optymalnych warunków życia obywatelom zarówno w krajach pochodzenia, jak i w krajach docelowych.

—

Zwraca się zwłaszcza o pełne uwzględnienie władz lokalnych i regionalnych w realizacji globalnego podejścia, promując zarówno już istniejące projekty współpracy zdecentralizowanej, jak i wcześniej prowadzony dialog typu ARLEM czy CORLEAP.

Sprawozdawca

Nichi VENDOLA (IT/PSE), przewodniczący regionu Puglia

Dokument źródłowy

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Globalne podejście do kwestii migracji i mobilności”

COM(2011) 743 final

1.

Podkreśla znaczenie globalnego podejścia jako punktu odniesienia dla działań UE w zakresie sprawowania rządów na świecie w zakresie migracji i mobilności oraz jako instrumentu, który oferuje całościową wizję polityki migracyjnej, zmierzając do zharmonizowania działań UE w dziedzinie stosunków zewnętrznych i polityki na rzecz rozwoju z polityką imigracyjną.

2.

Pozytywnie ocenia inicjatywę Komisji Europejskiej, polegającą na przedstawieniu zaktualizowanej wersji globalnego podejścia, bardziej złożonej i ukierunkowanej na migrantów oraz na poszanowanie praw człowieka w krajach pochodzenia, tranzytu i przeznaczenia.

3.

Podkreśla ponownie prawo człowieka do opuszczenia dowolnego kraju, w tym własnego i do powrotu do niego (1), jako podstawę prawną wszelkich dyskusji na temat migracji oraz potrzebę wspierania migracji z wyboru niezależnie od jej przyczyn i specyficznych wymogów kraju docelowego (2).

4.

Podkreśla, że poszanowanie praw człowieka migrantów i solidarność wobec krajów, z których pochodzi większość przypływów migracyjnych, powinny nadawać ton wszystkim etapom polityki migracyjnej UE, również w kontaktach z państwami trzecimi, przy pełnym poszanowaniu zasad zapisanych w art. 21 ust. 1 Traktatu UE.

5.

Uważa, że określając możliwości wjazdu obywateli państw trzecich, a także opracowując politykę przyjmowania i integracji migrantów, należy zagwarantować skuteczną ochronę praw człowieka.

6.

Podkreśla, że umowy o readmisji i umowy o ułatwieniach wizowych zawarte zarówno na szczeblu UE, jak i poszczególnych państw członkowskich, a także wszystkie działania na rzecz zapobiegania nielegalnej imigracji powinny być faktycznie zgodne z prawami człowieka, a zwłaszcza z postanowieniami Karty praw podstawowych Unii Europejskiej oraz Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, o co nieustannie zabiega Europejski Trybunał Praw Człowieka.

7.

Podkreśla, że wymóg ograniczenia przepływów migracyjnych nie powinien być nigdy istotniejszy od prawa wszystkich osób do ubiegania się o ochronę międzynarodową w UE, która powinna pozostać miejscem schronienia dla osób uchodzących przed prześladowaniami lub wymagających ochrony.

8.

Stwierdza, że kryzys gospodarczy dotykający większości krajów Unii Europejskiej może doprowadzić do tego, że polityka kontroli granic realizowana będzie bez poszanowania praw człowieka w odniesieniu do migrantów.

9.

Podkreśla konieczność dokładnego przeanalizowania wszystkich przyczyn migracji, w tym zmiany klimatu (3), tak by określić odpowiednie ramy prawne dla tych, którzy uchodzą ze swego kraju pochodzenia z powodu klęsk żywiołowych lub warunków klimatycznych zagrażających ich przetrwaniu lub integralności cielesnej (4).

10.

Wzywa Komisję Europejską do publikacji dokumentu roboczego w sprawie migracji i zmiany klimatu, o czym mowa była w komunikacie w sprawie migracji z 4 maja 2011 r. (5)

11.

Uważa, że warunkiem skuteczności globalnego podejścia jest zacieśnienie koordynacji działań Unii Europejskiej z działaniami na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym oraz współpraca z krajami trzecimi.

12.

Podkreśla swe wcześniejsze stanowisko: „wspólna polityka imigracyjna dotyczy przede wszystkim władz lokalnych i regionalnych. Z jednej strony to zwłaszcza one zmagają się z trudnościami związanymi z nielegalną imigracją, z drugiej zaś to do nich należy zapewnienie imigrantom szeregu świadczeń w ramach procesu integracji. Dlatego należy w szerokim zakresie angażować władze lokalne i regionalne w tworzenie europejskich ram legalnej imigracji, w działania na rzecz zwalczania imigracji nielegalnej oraz we współpracę na rzecz rozwoju z krajami pochodzenia” (6).

13.

Przyjmuje z zadowoleniem znaczne postępy na drodze do tego, by przekazy pieniężne do krajów pochodzenia migrantów stały się bardziej przejrzyste, bezpieczne i mniej kosztowne oraz popiera inicjatywy promowane przez Komisję Europejską, zmierzające do przeznaczania przekazów pieniężnych migrantów na inwestycje produkcyjne.

14.

Zgadza się z tym, iż globalne podejście podkreśla rolę, jaką diaspora może odgrywać zarówno w polityce na rzecz rozwoju, jak i w regulacji przepływów migracyjnych, opowiadając się za stosowaniem środków poprzedzających wyjazd z kraju, a także rozwiązań na rzecz integracji w krajach docelowych.

15.

Uważa, że globalne podejście do kwestii migracji należy wdrażać poprzez wielopoziomowe sprawowanie rządów i zadbać o to, by przepływy migracyjne kontrolowano na jak najwłaściwszym szczeblu, stosownie do okoliczności i zgodnie z zasadą pomocniczości – w celu zagwarantowania optymalnych warunków życia obywatelom zarówno w krajach pochodzenia, jak i w krajach docelowych.

16.

Jest zdania, że władze lokalne i regionalne są kluczowym podmiotem globalnego podejścia, gdyż promują i realizują politykę społeczną oraz politykę zatrudnienia, przyjmowania i integracji migrantów, jak również zarządzania kwestiami związanymi z nielegalną migracją, oraz inicjują ożywiony dialog i różnorodne formy współpracy z krajami pochodzenia i tranzytu ruchów migracyjnych (7).

17.

Stwierdza, że władze lokalne i regionalne już teraz propagują inicjatywy mające na celu dialog ze swymi odpowiednikami w państwach trzecich – wiele z nich to kraje pochodzenia lub tranzytu przepływów migracyjnych, w których realizowane są projekty współpracy zdecentralizowanej.

18.

Ma nadzieję, że ARLEM (Eurośródziemnomorskie Zgromadzenie Samorządów Lokalnych i Regionalnych) oraz CORLEAP (Konferencja Władz Lokalnych i Regionalnych Partnerstwa Wschodniego) zostaną uznane za najbardziej odpowiednie forum dialogu na temat polityki imigracyjnej i polityki na rzecz rozwoju z władzami regionalnymi basenu Morza Śródziemnego oraz Europy Wschodniej.

19.

Uważa, że trzeba dążyć do jak największej spójności między inicjatywami dwustronnymi państw członkowskich a prowadzonymi już rozmowami na szczeblu regionalnym i dwustronnym, uznawanymi za instrument polityki zagranicznej UE w dziedzinie imigracji, i że taką spójność gwarantuje również pełne uznanie inicjatyw na rzecz dialogu, popularyzowanych przez władze lokalne i regionalne.

20.

Zachęca instytucje do uznania władz lokalnych i regionalnych za kluczowe podmioty odpowiedzialne za realizację globalnego podejścia, zgodnie ze swoimi kompetencjami w kontekście krajowym, za pomocą instrumentów, przy pomocy których korzystają ze wsparcia finansowego UE, również bez udziału władz centralnych oraz z poszanowaniem różnic między poszczególnymi państwami członkowskimi.

21.

Apeluje do Komisji o propagowanie innowacyjnych projektów mających na celu ułatwienie powiązania popytu i podaży pracy za pośrednictwem władz lokalnych i regionalnych, zważywszy na ich kompetencje w tym zakresie w wielu państwach członkowskich, tak by wypracować skuteczne narzędzie służące rozwiązaniu problemu braku umiejętności w niektórych segmentach rynku pracy.

22.

Ma nadzieję, że władze lokalne i regionalne wezmą również udział w aktualizacji portalu UE na temat imigracji, dzięki czemu może on zostać wzbogacony o istotne dla migrantów informacje dotyczące docelowego regionu, miasta i gminy.

23.

Uważa, że największe znaczenie ma dbałość o ciągłą spójność między unijną polityką migracyjną i polityką na rzecz rozwoju a zewnętrzną polityką imigracyjną i azylową. Zwłaszcza działania UE i państw członkowskich w państwach trzecich powinny niezmiennie opierać się przede wszystkim na zasadach solidarności i wspólnego rozwoju oraz być podejmowane z myślą o zwalczaniu przyczyn leżących u podstaw migracji i ubóstwa, ze szczególną dbałością o wykorzystanie zasobów wewnętrznych w tych krajach, a także o wsparcie rozwoju instytucjonalnego, poprawę zarządzania i wsparcie zasad państwa prawnego, które mają kluczowe znaczenie dla sprzyjania przemianie społecznej i gospodarczej.

24.

Apeluje do Komisji o przeprowadzenie dystrybucji środków przeznaczonych dla krajów rozwijających się zgodnie z zasadami, priorytetami i strategiami współpracy na rzecz rozwoju i z jednoczesnym uwzględnieniem zasady „więcej za więcej”.

25.

Uważa, że zasada wzajemności powinna współgrać z zasadami współpracy na rzecz rozwoju, zwłaszcza w partnerstwach na rzecz mobilności i we wspólnym programie w obszarze migracji i mobilności (8).

26.

Uważa, że realizując globalne podejście, należy zapewnić odpowiednią ochronę wszystkim grupom znajdującym się w trudnym położeniu – przede wszystkim niepełnoletnim bez opieki – zarówno w celu odpowiedniego ukierunkowania działań w państwach trzecich, jak i zaproponowania stosownych form przyjmowania i integracji społecznej migrantów w państwach członkowskich. Warto także popularyzować sprawdzone rozwiązania stosowane niejednokrotnie przez władze lokalne i regionalne w państwach członkowskich. Wzywa ponadto Komisję do skutecznego wprowadzania środków zawartych w planie działania w zakresie małoletnich bez opieki.

27.

Wzywa do opracowania podejścia faktycznie uwzględniającego problematykę płci, tak by dostrzeżona została szczególna rola kobiet w migracji i integracji społecznej całych rodzin w krajach przyjmujących.

28.

Podkreśla to, że polityka imigracyjna UE może okazać się sprzeczna z polityką współpracy na rzecz rozwoju, gdyż jest ukierunkowana na przyciągnięcie talentów z państw trzecich zgodnie z celami rozwoju demograficznego i gospodarczego wytyczonymi w strategii „Europa 2020”.

29.

Wątpi, czy zjawisko drenażu mózgów, wynikające z selektywnej polityki migracyjnej, można zwalczać za pomocą instrumentu migracji cyrkulacyjnej, gdyż nie jest w ogóle jasne, czy będzie on skuteczny i jaki wpływ w rzeczywistości przyniesie.

30.

Uważa również, że instrument migracji cyrkulacyjnej może być sprzeczny z celem integracji migrantów, w związku z czym konieczne jest opracowanie strategii integracyjnych ukierunkowanych specjalnie na tych właśnie pracowników, tak by mogli oni się skutecznie zintegrować ze społeczeństwem, chociaż okres ich pobytu w UE nie ma być długi (9).

31.

Uważa, że uznawanie, w oparciu o zharmonizowane zasady, dyplomów akademickich i kwalifikacji zawodowych ma zasadnicze znaczenie dla zapobieżenia tzw. „marnotrawstwu mózgów”, zagwarantowania rzeczywistej integracji migrantów i ich reintegracji w krajach pochodzenia w kontekście migracji cyrkulacyjnej.

32.

Apeluje do Komisji Europejskiej o promowanie środków wspierających państwa członkowskie w uproszczeniu uznawania dyplomów akademickich i kwalifikacji zawodowych oraz o wspieranie systemu polegającego na nieformalnym uznawaniu kompetencji, m.in. w celu ułatwienia przepływu pracowników z państw trzecich na europejskim rynku pracy.

33.

Ma nadzieję, że skierowany do państw trzecich apel o współpracę ukierunkowaną na powstrzymanie przepływów migracyjnych nie doprowadzi nigdy do podważenia uniwersalnego prawa człowieka do opuszczenia kraju, w tym kraju własnego, zwłaszcza w sytuacji, gdy wzywa się państwa trzecie do prowadzenia kontroli emigracyjnych na podstawie przepisów krajów docelowych.

34.

Uważa, że niezbędne są większe inwestycje w projekty współpracy na rzecz rozwoju w dziedzinie kształcenia i opieki zdrowotnej przy bezpośrednim udziale struktur uniwersyteckich, które to inwestycje sprzyjałyby mobilności naukowców oraz wszystkich pracowników akademickich.

35.

Popiera petycję złożoną w Parlamencie Europejskim w sprawie przyjęcia eurośródziemnomorskiego programu Erasmus i Leonardo da Vinci, jako konkretnego instrumentu umożliwiającego dwustronną mobilność studentów z obu wybrzeży Morza Śródziemnego.

36.

Ma nadzieję, że mobilność młodych ludzi, a zwłaszcza studentów, będzie nabierać coraz realniejszego kształtu, m.in. poprzez uproszczenie procesu wydawania wiz, usprawnienie procedur biurokratycznych i przyznanie wystarczających środków finansowych.

37.

Uważa, że program „Erasmus dla wszystkich” powinien być promowany i wspierany wraz z już istniejącymi sprawdzonymi rozwiązaniami w zakresie wymiany młodzieży, takimi jak program Eurodissey propagowany przez Zgromadzenie Regionów Europy (AER).

38.

Uważa, że konieczne jest pogłębienie analizy na temat presji migracyjnej wynikającej z braku równowagi gospodarczej, tak by wypracować skuteczne instrumenty reagowania, m.in. programy gwarantujące mobilność również nisko wykwalifikowanych pracowników (nadal poszukiwanych w niektórych państwach członkowskich), których niedoboru nie rozwiązuje sam mechanizm migracji cyrkulacyjnej.

39.

Uważa, że także diaspora powinna uczestniczyć w przygotowaniach migrantów do wyjazdu z kraju. Można w tym celu wykorzystać istniejące już strony internetowe prowadzone bezpośrednio przez stowarzyszenia imigrantów, na których da się znaleźć dokładne informacje w języku zrozumiałym dla potencjalnie zainteresowanych.

40.

Docenia wykorzystanie środków poprzedzających wyjazd z kraju. Należy na nie przeznaczyć większe inwestycje, angażując organizacje pozarządowe już działające w krajach pochodzenia migrantów oraz władze lokalne i regionalne, które uczestniczą w procesie przyjmowania i integracji migrantów oraz ich rodzin.

41.

Docenia duże wysiłki UE na rzecz przeciwdziałania nielegalnej imigracji, a zwłaszcza przemytowi i handlowi ludźmi, a także środki skierowane przeciw pracodawcom, którzy zatrudniają osoby zamieszkujące nielegalnie w UE.

42.

Podkreśla znaczenie podejścia do zwalczania nielegalnej imigracji, w ramach którego uważa się, że migranci mogą stać się ofiarami nielegalnego handlu ludźmi i z tego względu wymagają opieki i ochrony.

43.

Zachęca Komisję Europejską do dalszego podejmowania się analizy zjawiska pracy nierejestrowanej i zwalczania go, gdyż stanowi ono poważny problem dla gospodarki całej UE, a także zachętę do przyjazdu dla nielegalnych imigrantów, którzy mogą paść ofiarą wyzysku zarówno w sektorze zatrudnienia, jak i w gałęzi operacyjnej sieci przestępczych.

44.

Podkreśla, że ogromne środki finansowe zainwestowano również w działania na rzecz zwalczania nielegalnej imigracji, wśród których wyróżniają się operacje kontroli granic organizowane przez agencję FRONTEX.

45.

Podkreśla potrzebę poszanowania praw człowieka, a zwłaszcza zasady non-refoulement na każdym etapie kontroli granic oraz związanego z nią wymogu poddania ścisłej kontroli działalności agencji FRONTEX przez instytucje UE, w tym szczególnie przez Parlament Europejski.

46.

Ma nadzieję, że analogiczna kontrola dotyczyć będzie również współpracy międzynarodowej prowadzonej bezpośrednio przez agencję FRONTEX, która ma prawo zawierać z państwami trzecimi umowy międzynarodowe o charakterze technicznym. Treść tych umów powinna być bardziej przejrzysta, zaś zakres ich zastosowania winien zostać określony z większą dokładnością.

47.

Uważa, że konieczne jest przeprowadzenie dokładnej oceny kosztów i korzyści wszystkich istniejących instrumentów, tak by porównać ich skuteczność, w tym kosztów procedur repatriacji (zatrzymania i przymusowego wydalenia) oraz faktycznej wielkości środków przeznaczanych przez państwa na dobrowolną repatriację w porównaniu z repatriacją przymusową.

48.

Jest zdania, że nie należy dopuszczać do delegalizacji pobytu obcokrajowców zamieszkujących legalnie w UE z powodu niewystarczającej elastyczności przepisów krajowych i tym samym do tego, by zasilili oni szeregi osób nadmiernie przedłużających pobyt.

49.

Ma nadzieję, że instytucje europejskie i państwa członkowskie wnikliwie rozważą możliwość wjazdu do UE w poszukiwaniu pracy, co zostało wyraźnie wspomniane w art. 79 ust. 5 TFUE.

50.

Uważa, że dostępność legalnych kanałów napływu należy uznać za jeden z głównych instrumentów zwalczania nielegalnej imigracji oraz nadmiernego wydłużania pobytu, a także za sposób zagwarantowania pewnego stopnia solidarności w kontaktach z krajami pochodzenia przepływów migracyjnych.

51.

Wzywa instytucje do włączenia strategii readmisji do globalnego podejścia, tak by opierała się ona na zasadach współpracy na rzecz rozwoju, a nie była od niej oderwana i z nią niespójna.

52.

Uważa, że umowy o readmisji należy poddawać okresowej ocenie, zwłaszcza w odniesieniu do obowiązku readmisji przez kraj tranzytu nie tylko swych własnych obywateli, lecz również obcokrajowców przejeżdżających przez niego w drodze do UE, którzy mogą zostać zesłani na ziemię niczyją. Pogorszyłoby to sytuację w krajach tranzytu i poważnie naraziło te osoby na pogwałcenie praw człowieka.

53.

Uważa, że wzmocnienia systemów azylowych państw trzecich nie należy postrzegać jako sposobu uchylania się od uznania prawa do ochrony międzynarodowej w UE.

54.

Docenia fakt, że w regionalnych programach ochrony UE działała wspólnie z Biurem Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców, chociaż oferuje ona ochronę szerszą od ochrony uchodźców uznanej w konwencji genewskiej, gdyż obejmuje również ochronę uzupełniającą oraz ochronę przed traktowaniem niezgodnym z Europejską konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

55.

Ma nadzieję, że działania UE nie będą nigdy ukierunkowane na uniemożliwienie ubiegającym się o azyl pozostawienia kraju, w którym się znajdują, w celu zwrócenia się o ochronę w państwie członkowskim UE.

56.

Uważa, że – zwłaszcza po wyraźnym upomnieniu ze strony Trybunału Sprawiedliwości – niezbędny jest przegląd tzw. rozporządzenia „Dublin II”, tak by skutecznie zagwarantować solidarność państw członkowskich przy pełnym poszanowaniu praw człowieka, w tym prawa do łączenia rodzin.

57.

Apeluje do Komisji o uwzględnienie w partnerstwach na rzecz mobilności odpowiednich klauzul ochronnych dla ubiegających się o azyl i dla uchodźców.

58.

Zachęca instytucje, a także państwa członkowskie, do zwiększenia skuteczności systemu poszukiwawczo-ratowniczego na morzu, zwłaszcza dzięki większej koordynacji i opracowaniu wspólnych kryteriów ustalania odpowiedniejszego i zabezpieczonego miejsca, w którym migranci sprowadzeni są na ląd.

59.

Zwraca się do Komisji, Rady i Parlamentu Europejskiego o pozostawienie kwestii czterech filarów globalnego podejścia otwartą, tak by w jego realizacji w pełni uczestniczyły wszystkie potencjalnie zainteresowane podmioty.

60.

Zwraca się zwłaszcza o pełne uwzględnienie władz lokalnych i regionalnych w realizacji globalnego podejścia, promując zarówno już istniejące projekty współpracy zdecentralizowanej, jak i wcześniej prowadzony dialog typu ARLEM czy CORLEAP.

61.

Apeluje do Komisji Europejskiej o dalszą analizę przyczyn i cech zjawiska migracji na szczeblu światowym, potrzebną do wskazania skutecznych strategii zajęcia się tym zjawiskiem, opartych na solidarności z państwami trzecimi.

62.

Ubolewa nad polityką traktowania migrantów jako przestępców i popiera środki zwalczania sieci przestępczych, których ofiarą padają migranci.

63.

Wnioskuje o to, by polityka zwalczania nielegalnej imigracji nie skupiała się wyłącznie na kontroli granic i przechwytywaniu migrantów w chwili wyjazdu, lecz również na faktycznym umożliwianiu legalnego wjazdu cudzoziemcom, w tym pracownikom bez wysokich kwalifikacji, z uwzględnieniem konkretnej sytuacji panującej w poszczególnych państwach członkowskich.

13.9.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 277/12

—

Podkreśla zasadnicze znaczenie azylu jako prawa człowieka, lecz także jako „dorobku” cywilizacyjnego, usankcjonowanego w aktach prawa międzynarodowego, takich jak konwencja genewska, Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), i w ustawodawstwach wszystkich państw członkowskich, bez żadnych wyjątków, z zasadą non-refoulement jako podstawą funkcjonowania instrumentów polityki azylowej.

—

Przypomina, że zgodnie z art. 80 TFUE solidarność wraz ze sprawiedliwym podziałem odpowiedzialności to instytucjonalne koncepcje regulujące wszystkie europejskie strategie polityczne, które w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości dotyczą przemieszczania się osób, a konkretnie zarządzania granicami zewnętrznymi, przekraczania tych granic, azylu, ochrony międzynarodowej i imigracji. Artykuł ten stanowi wystarczającą podstawę prawną dla europejskich środków legislacyjnych mających na celu zwiększenie solidarności i sprzyjanie sprawiedliwemu podziałowi odpowiedzialności.

—

Zwraca uwagę na to, że w obecnej sytuacji konieczne są konkretne przejawy solidarności w dziedzinie azylu między UE i państwami członkowskimi. Jest przekonany, że nie będzie można osiągnąć wspólnego i wysokiego poziomu ochrony osób ubiegających się o międzynarodową ochronę lub mających do niej prawo bez mechanizmów uwzględniających duże różnice między poszczególnymi państwami członkowskimi zarówno w odniesieniu do liczby przyjmowanych na ich terytorium obywateli państw trzecich, jak i w odniesieniu do możliwości finansowych, technicznych i innych, dostępnych w zarządzaniu przepływami migracyjnymi.

—

Podkreśla lokalny i regionalny wymiar solidarności i sprawiedliwego podziału odpowiedzialności w dziedzinie polityki azylowej. Podkreśla, że samorządy lokalne odgrywają bardzo ważną rolę w informowaniu społeczeństwa oraz że mogą się przyczynić do zwiększania wiedzy na temat azylu i ochrony międzynarodowej i w ten sposób wywierać pozytywny wpływ na warunki przyjmowania migrantów i na ich akceptowanie przez społeczność lokalną.

Sprawozdawca

Theodoros GKOTSOPULOS (Grecja, PSE), członek rady miejskiej, Pallini (Attyka)

Dokument źródłowy

Komunikat Komisji w sprawie zwiększenia solidarności wewnątrz UE w dziedzinie azylu. Agenda UE na rzecz lepszego podziału odpowiedzialności i większego wzajemnego zaufania

COM(2011) 835 final

1.

Zwraca uwagę na to, że mieszane przepływy migracyjne występują we wszystkich państwach członkowskich UE i są aktualnym tematem z pierwszych stron gazet, głównie wskutek obecnych gwałtownych przemian politycznych w krajach Afryki Północnej i na Bliskim Wschodzie, lecz także ze względu na ogólną sytuację polityczną w państwach takich jak Afganistan, Pakistan, Irak czy Iran, i że te okoliczności prowadzą do kolejnych przemieszczeń ludności w kierunku Europy. Te mieszane przepływy migracyjne stwarzają na zewnętrznych granicach Unii problemy o różnym stopniu natężenia, które mają z kolei wpływ na funkcjonowanie instrumentów polityki azylowej niektórych państw członkowskich i przyczyniają się do powstawania wyzwań humanitarnych.

2.

Podkreśla, że ostry kryzys gospodarczy, doświadczający szczególnie śródziemnomorskie państwa UE, które przyjmują nieproporcjonalnie dużą liczbę osób ubiegających się o azyl, oraz wynikająca z tego niezdolność tych państw do wystarczająco skutecznego rozwiązania powstałego problemu to negatywne czynniki utrudniające podjęcie odpowiednich działań i pogarszające już i tak trudną sytuację.

3.

Sądzi, że konieczne jest opracowanie znaczącej wspólnej polityki europejskiej w zakresie migracji i azylu, zgodnej z zaleceniami zawartymi w programie sztokholmskim. Polityka ta powinna powstać w wyniku przyjęcia zintegrowanego podejścia, którego podstawą byłoby skuteczne zarządzanie legalną migracją połączone ze zwalczaniem migracji nielegalnej, a także, i przede wszystkim, umocnienie systemów azylowych.

4.

Podkreśla zasadnicze znaczenie azylu jako prawa człowieka, lecz także jako „dorobku” cywilizacyjnego, usankcjonowanego w aktach prawa międzynarodowego, takich jak konwencja genewska, Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), i w ustawodawstwach wszystkich państw członkowskich, bez żadnych wyjątków, z zasadą non-refoulement jako podstawą funkcjonowania instrumentów polityki azylowej.

5.

Zwraca uwagę na prawa pokrewne, uzupełniające prawo do azylu, czyli prawo do godności, zakaz tortur i nieludzkiego traktowania, ochronę w przypadku deportacji, wydalenia lub ekstradycji czy też prawo do skutecznego środka odwoławczego i dostępu do bezstronnego sądu, a także prawo do łączenia rodzin.

6.

Dostrzega postępy w opracowywaniu wspólnego europejskiego systemu azylowego, jest jednak zdania, że należy ponowić apel o ukończenie prac nad nim do 2012 r. zawarty w programie sztokholmskim, a także zwrócić się do państw członkowskich, Rady i Parlamentu Europejskiego o okazanie politycznej woli doprowadzenia do końca negocjacji dotyczących przeglądu dyrektyw w sprawie warunków przyjmowania i procedur azylowych oraz reformy rozporządzeń dublińskich i systemu Eurodac.

7.

Podkreśla, że jedną z zasad przewodnich działania wspólnego europejskiego systemu azylowego ma być także konkretna obrona praw osób, które potrzebują ochrony międzynarodowej, a nie tylko zapewnianie bezpieczeństwa w ścisłym znaczeniu tego słowa czy ochrona terytorium państwa.

8.

Pragnie zaznaczyć, że prawdziwie wspólny system azylowy funkcjonuje w oparciu o jednolitość praw i procedur na całym terytorium UE, a jego celem powinno być eliminowanie ryzyka wystąpienia poważnych rozbieżności w rozpatrywaniu wniosków o azyl. W związku z tym pochwala wysiłki zmierzające do zmiany istniejących przepisów tak, aby umożliwiały one ustalenie raczej wspólnych zasad, a nie norm minimalnych.

9.

Wskazuje na ostatnie orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Luksemburgu (1), w których bardziej niż jakiekolwiek inne kwestie podkreślono a) ogromne niedostatki w obecnym systemie prawnym, szczególnie w odniesieniu do rozporządzenia dublińskiego, oraz b) luki prawne poważnie zagrażające, w obecnych czasach kryzysu, prawom osób ubiegających się o ochronę międzynarodową, wynikające z rozbieżności w działaniach podejmowanych przez poszczególne państwa członkowskie w wymiarze politycznym, prawnym i praktycznym. We wspomnianych orzeczeniach zaznaczono konieczność opracowania wspólnego zintegrowanego europejskiego systemu azylowego, a także – w odniesieniu do tego przedsięwzięcia – wzmocnienia przepisów ustalonych w rozporządzeniu dublińskim za pomocą regulacji uwzględniających przyczyny kryzysów i służących dzięki temu zapobieganiu szkodliwemu wpływowi niedostatków w systemach poszczególnych państw członkowskich na całość wspólnego systemu i ochronę praw człowieka.

10.

Uważa, że wobec skali zjawiska migracji należy dokonać dużych zmian w polityce azylowej UE oraz że wdrożenie skutecznych metod i strategii zarządzania tym zjawiskiem staje się pilną potrzebą.

11.

Przypomina, że zgodnie z art. 80 TFUE solidarność wraz ze sprawiedliwym podziałem odpowiedzialności to instytucjonalne koncepcje regulujące wszystkie europejskie strategie polityczne, które w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości dotyczą przemieszczania się osób, a konkretnie zarządzania granicami zewnętrznymi, przekraczania tych granic, azylu, ochrony międzynarodowej i imigracji. Artykuł ten stanowi wystarczającą podstawę prawną dla europejskich środków legislacyjnych mających na celu zwiększenie solidarności i sprzyjanie sprawiedliwemu podziałowi odpowiedzialności.

12.

Uznaje, że solidarność jest ściśle związana z odpowiedzialnością, i wzywa wszystkie państwa członkowskie do uregulowania sytuacji wewnętrznej w ich własnych granicach tak, by wywiązywać się z zobowiązań, które przyjęły na arenie międzynarodowej i na szczeblu Unii oraz przestrzegać ich. Komitet podkreśla jednak, że w dziedzinie prawa lub w wymiarze praktycznym nie można z ograniczonej koncepcji odpowiedzialności uczynić wstępnego i nieodzownego warunku solidarności: istnieją bowiem przypadki, w których konkretny przejaw solidarności może w odpowiednim momencie przyczynić się do efektywnego przestrzegania zobowiązań.

13.

Zwraca uwagę na to, że w obecnej sytuacji konieczne są takie konkretne przejawy solidarności w dziedzinie azylu między UE i państwami członkowskimi, w formie zaleconej w art. 80 TFUE. Jest przekonany, że nie będzie można osiągnąć wspólnego i wysokiego poziomu ochrony osób ubiegających się o międzynarodową ochronę lub mających do niej prawo bez mechanizmów uwzględniających duże różnice między poszczególnymi państwami członkowskimi zarówno w odniesieniu do liczby przyjmowanych na ich terytorium obywateli państw trzecich – migrantów zarobkowych lub osób ubiegających się o ochronę międzynarodową – jak i w odniesieniu do możliwości finansowych, technicznych i innych, dostępnych w zarządzaniu przepływami migracyjnymi.

14.

Zaznacza, że w komunikacie Komisji dokonano analizy obecnej sytuacji i przeglądu dostępnych narzędzi zwiększania solidarności, ale ubolewa nad tym, że nie zawarto w nim propozycji dotyczących nowych korzystnych działań mających na celu wspieranie solidarności i ułatwianie podziału odpowiedzialności.

15.

Pochwala podjętą przez Radę inicjatywę dotyczącą stworzenia „wspólnych ram odniesienia” solidarności z państwami członkowskimi, w których system azylowy musi zmagać się ze szczególnie poważnymi problemami, m.in. ze względu na mieszane przepływy migracyjne (2).

16.

Podkreśla, że korzystne działania na rzecz solidarności i podziału odpowiedzialności zwiększyłyby poszanowanie praw człowieka i umocniły wartości takie jak sprawiedliwość, równość, wspólne podejmowanie decyzji i uczestnictwo w życiu politycznym. Działania te powinny być ponadto zgodne z zasadami pomocniczości i proporcjonalności.

17.

Zwraca w związku z tym uwagę na niemożność przeprowadzenia kompletnej analizy komunikatu Komisji Europejskiej pod kątem przestrzegania zasady pomocniczości, gdyż skupiono się w nim głównie na sposobach, w jakich istniejące instrumenty i prawodawstwo UE mogą przyczynić się do zwiększenia solidarności. Niemniej Komitet zwraca się do Komisji Europejskiej o zachowanie należytej uwagi podczas opracowywania wspomnianych w komunikacie ewentualnych przyszłych inicjatyw, dotyczących np. programów relokacji osób uznanych za uchodźców, lub przepisów regulujących wspólne rozpatrywanie wniosków o azyl, które prawdopodobnie będą miały wpływ na sprawy związane dotychczas ściśle z suwerennością narodową państw członkowskich, np. rozpatrywanie wniosków o azyl lub przyjmowanie osób ubiegających się o azyl, i mogą mieć bardziej dalekosiężne skutki polityczne, prawne lub finansowe.

18.

Zaznacza, że pojęcie solidarności ma również wymiar zewnętrzny – solidarność między UE a pozostałymi regionami świata doświadczonymi przez kryzysy humanitarne, do których wg danych Biura Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR) przybywa miażdżąca większość uchodźców i osób ubiegających się o ochronę międzynarodową. W związku z tym zasadnicze znaczenie ma współdziałanie państw członkowskich z państwami trzecimi w dziedzinie polityki współpracy na rzecz rozwoju, służące stworzeniu lepszych warunków gospodarczych i społecznych oraz umocnieniu pokoju. Wsparcie dla systemów azylowych krajów trzecich nie może być jednak uważane za sposób uniknięcia przyznawania prawa do ochrony międzynarodowej w UE ani na przenoszenie procedur poza własne granice – powinno być po prostu narzędziem ulepszania warunków gospodarczych i społecznych w tych krajach.

19.

Wzywa właściwe instytucje i państwa członkowskie UE, aby aktywniej działały na rzecz tego, by państwa sąsiadujące z UE przestrzegały swych zobowiązań podjętych zarówno na mocy prawa międzynarodowego, jak i wobec Unii i państw członkowskich, szczególnie w przypadku państw, które zawarły z UE umowy o readmisji.

20.

Podkreśla lokalny i regionalny wymiar solidarności i sprawiedliwego podziału odpowiedzialności w dziedzinie polityki azylowej. Szczególnie samorządy terytorialne na obszarach przy granicach zewnętrznych UE odgrywają główną rolę we wdrażaniu prawodawstwa europejskiego w dziedzinie azylu i wspólnego europejskiego systemu azylowego. To samo dotyczy władz dużych ośrodków miejskich, w których zauważa się stałe nasilenie przepływu uchodźców i wzrost liczby osób ubiegających się o azyl. Władze terytorialne pełnią ważną funkcję w procesie przyjmowania osób ubiegających się o azyl, uchodźców i osób korzystających z ochrony międzynarodowej i w niektórych państwach członkowskich są odpowiedzialne za pierwsze kontakty z nowo przybyłymi.

21.

Podkreśla, że pomimo konkretnej roli, którą odgrywają samorządy lokalne i regionalne, nie są one wcale uwzględnione w pojęciu solidarności i podziału odpowiedzialności, które obecnie odnoszą się wyłącznie do państw członkowskich. Poza tym programowanie działań i dialog na szczeblu politycznym obejmują jedynie obciążenia finansowe spoczywające na państwach członkowskich, a nie wpływ przyjęcia obywateli państw trzecich na spójność społeczną na poziomie społeczności lokalnych i regionalnych, mimo że to właśnie samorządy lokalne i regionalne są w pierwszej kolejności odpowiedzialne za stawienie czoła powstałym przez to problemom.

22.

Rozważa w związku z tym możliwość bezpośredniego zajęcia stanowiska i opracowania wniosków, aby zapewnić samorządom terytorialnym możliwość aktywnego uczestniczenia w systemie relokacji uchodźców, a także w funkcjonowaniu mechanizmów pomocy, wsparcia i solidarności wobec osób ubiegających się o azyl lub tych, które ten azyl otrzymały. Niektóre państwa członkowskie przyjęły już środki prawne, za pomocą których oddaje się tę odpowiedzialność samorządom regionalnym.

23.

Podkreśla, że samorządy lokalne odgrywają bardzo ważną rolę w informowaniu społeczeństwa oraz że ze względu na swoje bogate doświadczenie we współdziałaniu z organizacjami pozarządowymi i organizacjami społeczeństwa obywatelskiego mogą się przyczynić do zwiększania wiedzy na temat azylu i ochrony międzynarodowej i w ten sposób wywierać pozytywny wpływ na warunki przyjmowania migrantów i na ich akceptowanie przez społeczność lokalną.

24.

Podkreśla, że konieczne jest poddanie rozporządzenia dublińskiego ponownej, szczegółowej analizie w ramach wniosku Komisji Europejskiej z 2008 r. (3) Dotychczas samo stosowanie kryterium pierwszego wjazdu na terytorium Unii przyczyniło się do stopniowego pojawiania się coraz większej liczby punktów spornych w systemach azylowych niektórych państw członkowskich i obecnie sprawia, że wdrażanie rozporządzenia dublińskiego jest związane jedynie z położeniem geograficznym, co prowadzi do naruszania zasady solidarności. W związku z tym Komitet gorąco wzywa państwa członkowskie, Radę i Parlament Europejski do opracowania nowej procedury zarządzania kryzysowego i do zbadania niektórych pozytywnych środków na rzecz solidarności, mających złagodzić szkodliwe skutki dotychczasowego stosowania tego kryterium.

25.

Przypomina, że w poprzedniej opinii (4) Komitet z zadowoleniem przyjął propozycję Komisji Europejskiej dotyczącą tymczasowego wstrzymania przekazywania osób ubiegających się o ochronę międzynarodową na zasadach zapisanych w zmienionej wersji rozporządzenia dublińskiego w przypadkach, w których państwo członkowskie staje wobec szczególnie naglącej sytuacji, w której takie przekazywanie może jeszcze bardziej zaciążyć na zdolności tego państwa do przyjmowania osób, a także na jego systemie azylowym i wewnętrznej infrastrukturze azylowej. Zdaje sobie jednak sprawę ze wszystkich trudności związanych z zaakceptowaniem i stosowaniem takiego środka i rozumie zasadność kontrpropozycji dotyczącej utworzenia mechanizmu oceny i wczesnego ostrzegania, obejmującego wszystkie elementy systemów azylowych państw członkowskich.

26.

W związku z komentarzami przedstawionymi powyżej uważa za użyteczne podkreślenie tego, że skuteczność proponowanego mechanizmu oceny i wczesnego ostrzegania będzie w dużej mierze zależeć od dysponowania wiarygodnymi i aktualnymi informacjami, lojalnej współpracy państw członkowskich i zdolności UE do usuwania i rozwiązywania na czas ewentualnych niedociągnięć i problemów, które zostaną zgłoszone. Ponadto Komitet zwraca uwagę na cenną pomoc, którą mogą zaoferować organizacje takie jak Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu, Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR), krajowe rady ds. uchodźców oraz organizacje pozarządowe i przede wszystkim samorządy lokalne i regionalne.

27.

Sądzi, że propozycja rozszerzenia zakresu dobrowolnej relokacji osób uznanych za uchodźców, na wzór programu pilotażowego dla Malty, jest kolejnym krokiem na drodze do większej solidarności. Z tego względu Komitet wzywa Komisję Europejską i państwa członkowskie do zastanowienia się nad możliwością wprowadzenia obowiązkowej relokacji w pewnych okolicznościach, np. wtedy, gdy dane państwo członkowskie się o to zwróci, lub kiedy zalecono przeprowadzenie relokacji już wcześniej w ramach mechanizmu wczesnego ostrzegania, a Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu wydał swoją opinię na ten temat, lub kiedy osoby zainteresowane zgodzą się na zastosowanie tego środka. Komitet wzywa Komisję Europejską i państwa członkowskie do poważnego zastanowienia się nad tym, czy osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową także mogłyby zostać włączone do mechanizmu relokacji, i w związku z tym zwraca się do Komisji o ponowną analizę przeprowadzonych badań prawnych, ekonomicznych i technicznych (5).

28.

Zauważa, iż w związku z relokacją zaobserwowano trudności o charakterze praktycznym i prawnym, spowodowane brakiem systemu wzajemnego uznawania decyzji w zakresie ochrony międzynarodowej. Wzywa zatem Komisję Europejską do rozważenia środków koniecznych do zaradzenia tej sytuacji.

29.

Zgadza się z propozycją Biura Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców dotyczącą opracowania zasady zapewniającej funkcjonowanie systemu relokacji i uwzględniającej m.in. elementy takie jak PKB zainteresowanego państwa, jego powierzchnia, zasoby naturalne i inne, liczba ludności, możliwości przyjmowania osób, szczególne uwarunkowania lokalne i regionalne, a także całkowita liczba przybyłych osób ubiegających się o azyl oraz zobowiązania dotyczące przesiedlenia (6).

30.

Z zadowoleniem przyjmuje niedawną decyzję Parlamentu Europejskiego prowadzącą do sfinalizowania wspólnego unijnego programu przesiedleń, ponieważ uważa, że przyczyni się on do wzmocnienia zewnętrznego wymiaru solidarności, i wzywa państwa członkowskie do tego, żeby odtąd przestrzegały zobowiązań, które przyjęły w ramach programów UNHCR.

31.

Pozytywnie ocenia propozycję wspólnego rozpatrywania wniosków o azyl, w którym uczestniczyłaby większa liczba państw członkowskich, Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu i ewentualnie Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców, ale zwraca uwagę, że taka zmiana musi nastąpić w poszanowaniu zasady, zgodnie z którą wnioski o ochronę międzynarodową są rozpatrywane indywidualnie. W związku z tym Komitet apeluje do Komisji Europejskiej o opracowanie analizy prawnej, ekonomicznej i technicznej i o powiadomienie go o jej wynikach.

32.

Sądzi również, że jako specjalny i wyjątkowy mechanizm solidarności dyrektywa 2001/55/WE w sprawie przyznawania tymczasowej ochrony na wypadek masowego napływu wysiedleńców oraz środków wspierających równowagę wysiłków między państwami członkowskimi nabiera bardzo dużego znaczenia, choć do chwili obecnej nigdy nie została zastosowana. W związku z tym uważa, że nadeszła pora na dokonanie jej przeglądu tak, aby łatwiej było można stwierdzić, na podstawie obiektywnych i ilościowych kryteriów, że faktycznie istnieje sytuacja masowego napływu wysiedleńców, i dodatkowo na rozważenie możliwości uruchomienia mechanizmu w wyniku napłynięcia wniosku złożonego w tym celu przez co najmniej jeden region.

33.

Z zadowoleniem stwierdza, że dyrektywa 2003/109/WE dotycząca statusu obywateli państw trzecich będących rezydentami długoterminowymi została zmieniona i dzięki temu jej zakres obejmuje także osoby korzystające z ochrony międzynarodowej. W praktyce w wyniku rozszerzenia zakresu dyrektywy osoby uznane za uchodźców, które spędziły w danym państwie pięć lat, i spełniają pewne warunki, będą mogły zamieszkać w innym państwie członkowskim niż to, które przyznało im początkowo ochronę międzynarodową. Wspomniana wyżej decyzja nie jest środkiem na rzecz solidarności sensu stricto, ale mogłaby się ewentualnie przyczynić do łagodzenia napięć i do zwiększenia integracji tych osób. Dlatego też Komitet wzywa państwa członkowskie do szybkiej transpozycji dyrektywy zmieniającej 2011/51/UE (7) do ich porządków prawnych.

34.

Zaznacza, że współpraca praktyczna jest jednym z fundamentów wspólnego europejskiego systemu azylowego, i z zadowoleniem przyjmuje merytoryczny wkład instytucji UE, w pierwszym rzędzie Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu, lecz także agencji FRONTEX, która udziela swojej pomocy w pewnych konkretnych i wyjątkowych sytuacjach, np. w przypadku Malty i Grecji, ale zaznacza, że działaniom tych wyspecjalizowanych instytucji musi muszą towarzyszyć gwarancje zachowania praw osób ubiegających się o ochronę międzynarodową.

35.

Jest zdania, że należy unikać zwłaszcza praktyk skutkujących niemożnością skorzystania z prawa do złożenia wniosku o azyl. W związku z tym Komitet wzywa agencję FRONTEX do przywiązywania większej wagi do przestrzegania praw człowieka podczas misji, które podejmuje w celu ochrony zewnętrznych granic UE. Uważa, że poczyniono już pierwsze kroki w tym kierunku wraz z niedawnym wprowadzeniem zmian do rozporządzenia ustanawiającego agencję FRONTEX, dotyczących zobowiązania tej instytucji do opracowania strategii dotyczącej praw podstawowych, powołania forum konsultacyjnego i utworzenia stanowiska urzędnika ds. praw podstawowych (8). W tym zakresie uznaje ewentualną rolę Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej, która już dokonała analizy sytuacji dotyczącej praw człowieka na zewnętrznych granicach UE (9), i wzywa ją do rozszerzenia zakresu jej dochodzeń w tej dziedzinie oraz do przekazania rad i fachowej wiedzy agencji FRONTEX i Europejskiemu Urzędowi Wsparcia w dziedzinie Azylu.

36.

Podkreśla potrzebę wzmocnienia potencjału operacyjnego Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu, tak aby organ ten mógł być skuteczniejszy w udzielaniu bezpośredniej pomocy oraz przekazywaniu wiedzy fachowo-technicznej władzom lokalnym i regionalnym. Apeluje również o większe zaangażowanie władz lokalnych i regionalnych w prace forum konsultacyjnego Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu. Pochwala zamiary Komisji Europejskiej, która ogłosiła przeprowadzenie w 2013 r. oceny skutków działań Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu, i zaznacza chęć swojego udziału w tej inicjatywie.

37.

Uważa, że edukacja ma ogromne znaczenie jako bardziej szczególny środek konkretnej współpracy, w której uczestniczy Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu, i podkreśla możliwość lepszej praktycznej harmonizacji będącej skutkiem sfinalizowania i integralnego wdrożenia europejskiego programu w dziedzinie azylu. W tym kontekście Komitet proponuje Europejskiemu Urzędowi Wsparcia w dziedzinie Azylu stworzenie programów szkoleniowych z pożytkiem dla urzędników administracji lokalnej i regionalnej, którzy uczestniczą w procedurach przyjmowania osób ubiegających się o ochronę międzynarodową.

38.

Uznaje to, że w ostatnich latach UE stworzyła szereg użytecznych narzędzi, w tym zwłaszcza Europejski Fundusz na rzecz Uchodźców, które pozwalają państwom członkowskim na lepsze stosowanie europejskiej polityki azylowej.

39.

Pozytywnie ocenia uproszczenie, które zaleca się wprowadzić w strukturze europejskich mechanizmów finansowania przeznaczonych na politykę azylową i migracyjną, dzięki propozycji utworzenia funduszu na rzecz migracji i azylu, który zostanie wyposażony w zasoby sięgające ogółem kwoty 3,87 mld euro w celu zapewnienia zintegrowanego zarządzania przepływami migracyjnymi i obejmie różne aspekty wspólnej polityki azylowej i migracyjnej na lata 2014–2020. Komitet ma nadzieję, że wprowadzenie tego rozwiązania będzie szło w parze z racjonalizacją procedur.

40.

Podkreśla konieczność przyznania wystarczających zasobów na środki zwiększania solidarności, które mogłyby polegać na wspieraniu uzgodnionych wysiłków zmierzających do polepszenia podstawowych warunków działania systemów azylowych, w stosownych przypadkach, na udzielaniu konkretnej pomocy państwom członkowskim i regionom zmagającym się z wyjątkową presją czy też na realizowaniu programów relokacji lub przesiedleń.

41.

Zaznacza, że środki przyznane na politykę azylową i ochronę międzynarodową koniecznie muszą odpowiadać międzynarodowym zobowiązaniom UE, tak aby powstała właściwa i należyta równowaga między wydatkami na bezpieczeństwo i zarządzanie granicami a wydatkami na działania interwencyjne dotyczące np. warunków przyjmowania osób ubiegających się o azyl, dziedziny, w których samorządy lokalne i regionalne mogą wnieść dużą wartość dodaną.

42.

Wzywa Komisję Europejską i państwa członkowskie do zaangażowania się w integralne wdrożenie zasady partnerstwa, która leży u podstaw działania funduszy, tak aby zapewnić uczestnictwo wszystkich zainteresowanych podmiotów na szczeblu lokalnym i regionalnym zarówno w określaniu priorytetów finansowania, jak i w ocenianiu prowadzonych inicjatyw. Należy ją stosować zgodnie z ramami wdrażania opisanymi w rozdziale IV wniosku w sprawie rozporządzenia ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Funduszu Migracji i Azylu (COM(2011) 752 final).

43.

W związku z tym wzywa państwa członkowskie, aby zadbały o udział przedstawicieli swych samorządów lokalnych i regionalnych w dialogu politycznym dotyczącym ustalenia rocznych priorytetów finansowych wspomnianego funduszu (10).

13.9.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 277/18

—

Popiera wezwanie do przyjęcia kompleksowych strategii zrównoważonego rozwoju miast i do współpracy horyzontalnej i wertykalnej w opartym na uczestnictwie systemie zarządzania, który uwzględniałby różnorodność miast i znaczenie innowacji społecznych oraz dalekowzroczne planowanie.

—

Podkreśla potrzebę przeciwdziałania coraz większym podziałom gospodarczym i społecznym w naszych społeczeństwach za pomocą natychmiastowych inwestycji w kształcenie dla wszystkich, począwszy od wczesnego dzieciństwa, rynków pracy sprzyjających włączeniu społecznemu, uczenia się przez całe życie, polityki aktywnej integracji oraz sprawiedliwych i równych dla kobiet i mężczyzn płac umożliwiających zaspokojenie potrzeb.

—

Wskazuje na konieczność zaspokojenia potrzeb społecznie niezbędnych, tj. dostępności mieszkań, żłobków, przedszkoli, miejsc do bezpiecznej zabawy i rozwoju dzieci, jak również umożliwiających niwelowanie barier utrudniających zakładanie i powiększanie rodzin.

—

Uwypukla problematykę zmiany klimatu i konieczność zmniejszenia zużycia energii poprzez procesy obiegu i podwyższenie efektywności energetycznej, połączenie systemów w sieci, rozbudowę terenów wypoczynkowych i zielonych, nowe formy budownictwa oraz nowe rodzaje mobilności, neutralne pod względem zużycia zasobów, zdrowe i bezpieczne.

—

Wskazuje na znaczenie kultury i twórczości nie tylko dla wzrostu gospodarczego, lecz szczególnie dla jakości życia, aktywnej demokracji, pokoju i wzajemnego poszanowania.

—

Podkreśla fundamentalne znaczenie aspektów partycypacyjnych w kształtowaniu polityki.

—

Za konieczne postrzega wielokierunkowe działania instytucji europejskich mające na celu wsparcie miast i wzywa do wyraźnego wsparcia miast w nadchodzącym okresie finansowania poprzez wzmocnienie wymiaru miejskiego, elastyczność w przydziale środków oraz zapewnienie centralnej roli szczebla lokalnego w procesie wdrażania polityki spójności.

—

Z zadowoleniem przyjmuje dalszy rozwój zrównoważonych instrumentów finansowania w ramach polityki strukturalnej. Stanowią one twórcze i stabilne mechanizmy finansowania.

Sprawozdawca

Hella DUNGER-LÖPER (DE/PSE), pełnomocnik kraju związkowego Berlin ds. związkowych i europejskich

1.

Z zadowoleniem przyjmuje wniosek o przygotowanie niniejszej opinii, skierowany do Komitetu przez prezydencję duńską, jak również aktywne zaangażowanie prezydencji w 5. Szczyt Regionów i Miast, który odbył się w dn. 22–23 marca 2012 r. w Kopenhadze i dotyczył europejskiej tkanki miejskiej XXI wieku. Stanowi to wyraz uznania dla wkładu miast i regionów w integrację europejską oraz ich kluczowej roli w osiąganiu celów strategii „Europa 2020”.

2.

Z zainteresowaniem przyjmuje sprawozdanie Komisji Europejskiej pt. „Miasta przyszłości – wyzwania, wizje, perspektywy” (październik 2011 r.) i podziela przedstawioną tam wizję miasta przyszłości jako „miejsca zaawansowanego postępu społecznego, z wysokim poziomem spójności społecznej, społecznie zrównoważonym mieszkalnictwem, usługami socjalnymi i zdrowotnymi oraz ogólnodostępnym szkolnictwem”, które stanowić będzie „platformę procesu demokratycznego, dialogu kulturowego i różnorodności kulturowej […], miejsca rewitalizacji przyrodniczej, ekologicznej i środowiskowej” oraz „miejsca atrakcji i lokomotywy wzrostu gospodarczego”.

3.

Podziela wyrażoną w sprawozdaniu troskę o przyszłość miast w świetle zagrożeń powodowanych przez zmiany demograficzne, spowolniony wzrost i coraz słabsze powiązania między wzrostem gospodarczym, zatrudnieniem i postępem społecznym. Inne zagrożenia to coraz większe dysproporcje dochodowe, rosnąca polaryzacja i segregacja społeczna, wzrastająca liczba „wyrzutków społecznych”, rozlewanie się miast, jak też większa presja na ekosystemy miejskie.

4.

Podkreśla, że Unia Europejska jako całość może osiągnąć cele strategii „Europa 2020” jedynie wówczas, gdy miasta staną się miejscami innowacji społecznych i gospodarczych i tym samym będą w stanie wnieść pełny wkład w inteligentny i zrównoważony wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu oraz w budowanie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej.

5.

Dlatego z zadowoleniem przyjmuje zalecenia przedstawione w sprawozdaniu „Miasta przyszłości”, by wzmocnić miasta poprzez wspieranie zrównoważonych struktur lokalnych w celu zapewnienia odpornej gospodarki sprzyjającej włączeniu społecznemu, wykorzystanie potencjału różnych pokoleń oraz różnic społeczno-gospodarczych, kulturowych i etnicznych, zwalczanie wykluczenia społecznego i ubóstwa dzięki polepszeniu polityki mieszkaniowej, kompleksowym strategiom w zakresie środowiska i energii, ochronie starej i tworzeniu nowej atrakcyjnej przestrzeni publicznej, propagowaniu zrównoważonego systemu transportu, służącemu włączeniu społecznemu i zdrowiu, jak również promowaniu wyważonego rozwoju terytorialnego.

6.

Popiera wezwanie do przyjęcia kompleksowych strategii zrównoważonego rozwoju miast i do współpracy horyzontalnej i wertykalnej w opartym na uczestnictwie systemie zarządzania obejmującym różne poziomy i dziedziny, który uwzględniałby różnorodność miast i znaczenie innowacji społecznych oraz dalekowzroczne planowanie.

7.

Odsyła do deklaracji kopenhaskiej, przyjętej przez Komitet Regionów 23 marca 2012 r., w której wezwano do budowania zielonych, konkurencyjnych gospodarczo i sprzyjających włączeniu społecznemu miast, wezwano instytucje europejskie do: zakorzenienia strategii „Europa 2020” na szczeblu lokalnym, przeznaczenia wystarczających środków finansowych na kompleksową politykę miejską, priorytetowego potraktowania współpracy terytorialnej między miastami europejskimi i zwiększenia roli miast i regionów w kształtowaniu polityki europejskiej, jak też czynienia dalszych wysiłków w kierunku decentralizacji w państwach członkowskich UE oraz powiększania swobody finansowej miast i regionów.

8.

Przypomina o swojej opinii w sprawie znaczenia rewitalizacji miast dla przyszłego rozwoju miast w Europie z 10 czerwca 2010 r. i sformułowanym tam wezwaniu do wzmocnienia wymiaru miejskiego we wszystkich politykach Unii Europejskiej.

9.

Przypomina, że miasta nadal odzwierciedlają stosunki panujące w społeczeństwie. Kształt miast w przyszłości i jakość życia w nich będzie zależeć od decyzji gospodarczych i społecznych oraz zmian na wszystkim poziomach odpowiedzialności politycznej i gospodarczej.

10.

Stwierdza, że znaczenie miast w Unii Europejskiej daleko wykracza poza czynniki ekonomiczne i demograficzne. Ładne, inteligentne, zielone miasta efektywnie korzystające z energii i zasobów i sprzyjające włączeniu społecznemu stanowią podstawę harmonijnego i solidarnego współżycia w naszych społeczeństwach.

11.

Podkreśla, że miasta są ściśle i nierozerwalnie powiązane z otaczającymi je obszarami, za pośrednictwem stosunków społecznych i gospodarczych, i dlatego odgrywają ważną rolę w zapewnianiu wyważonego rozwoju terytorialnego.

12.

Stwierdza, że dotychczasowe kategoryczne rozdzielenie miast i obszarów wiejskich nie odpowiada zadaniom przyszłości i musi ustąpić miejsca postrzeganiu współzależności wszystkich obszarów w kontekście ich funkcjonalności i powiązania.

13.

Podkreśla, że miasta europejskie wyróżniają się wśród miast na świecie demokratyczną autonomią, silnym społeczeństwem obywatelskim, integracją społeczną, sprawnie funkcjonującymi stosunkami między sferą prywatną i publiczną, obietnicą wolności, emancypacji oraz solidną kulturą planowania przestrzennego.

14.

Odnotowuje, że wraz z dezindustrializacją i globalizacją naruszone zostały ważne podstawy integracji społecznej i gospodarczej. Nowe strategie mają doprowadzić do wzmocnienia spójności społecznej zarówno na obszarach prosperujących, jak i ubogich, ale do tej pory ledwo zdołały one powstrzymać tendencję do coraz większego zróżnicowania społeczno-przestrzennego. Mimo podejmowanych wysiłków rozdźwięk społeczny i segregacja w wielu miejscach przybrały na sile i nadal stanowią poważne wyzwanie dla koegzystencji w miastach.

15.

Wskazuje, że coraz większe podziały gospodarcze i społeczne w naszych społeczeństwach wymagają natychmiastowych inwestycji w kształcenie dla wszystkich, począwszy od wczesnego dzieciństwa, rynków pracy sprzyjających włączeniu społecznemu, uczenia się przez całe życie, polityki aktywnej integracji oraz sprawiedliwych i równych dla kobiet i mężczyzn płac umożliwiających zaspokojenie potrzeb. Wskazuje ponadto, że nieodzownymi elementami są w tym zakresie rozwój gospodarczy i tworzenie większej liczby miejsc pracy w miastach.

16.

Z zaniepokojeniem obserwuje, iż problemy te zostały jeszcze zaostrzone w niektórych dużych miastach, co doprowadziło do gwałtownych protestów. Stanowią one także świadectwo braku zaufania wielu obywateli do instytucji politycznych.

17.

Zwraca uwagę na skutki lokalne zmian demograficznych i starzenia się społeczeństwa, które niosą ze sobą nowe wyzwania dla infrastruktury społecznej i przestrzeni publicznej. W związku z coraz powszechniejszym ubóstwem wśród osób starszych rodzi się pytanie o zrównoważone systemy zabezpieczeń społecznych oraz usługi, który byłyby dostępne dla obywateli, przystępne cenowo i uwzględniały specyfikę kulturową.

18.

W tym kontekście zaznacza, że bez względu na obecną dramatyczną sytuację związaną z bezrobociem wśród młodzieży, w nadchodzących dziesięcioleciach Europa będzie zależna od napływu młodych ludzi, by zagwarantować wzrost gospodarczy i sprostać konsekwencjom starzenia się społeczeństw dla systemów społecznych i zdrowotnych. Warunkiem napływu nowych osób są otwarte i atrakcyjne miasta. Jednakże często migranci i mniejszości etniczne doświadczają w miastach znacznych utrudnień w dostępie do kształcenia, miejsc pracy, mieszkań i opieki lekarskiej. Dlatego też skuteczne strategie integracyjne na poziomie lokalnym są niezbędnym elementem perspektywicznej polityki migracyjnej.

19.

Wskazuje na konieczność zaspokojenia potrzeb społecznie niezbędnych, tj. dostępności mieszkań, żłobków, przedszkoli, miejsc do bezpiecznej zabawy i rozwoju dzieci, jak również umożliwiających niwelowanie barier utrudniających zakładanie i powiększanie rodzin. Dlatego należy wspierać wszelkie działania, które sprzyjają pozytywnemu wzrostowi populacji.

20.

Uwypukla problematykę zmiany klimatu i konieczność zmniejszenia zużycia energii poprzez procesy obiegu i podwyższenie efektywności energetycznej, połączenie systemów w sieci, rozbudowę terenów wypoczynkowych i zielonych, nowe formy budownictwa oraz nowe rodzaje mobilności, neutralne pod względem zużycia zasobów, zdrowe i bezpieczne.

21.

Wskazuje na znaczenie kultury i twórczości nie tylko dla wzrostu gospodarczego, lecz szczególnie dla jakości życia, aktywnej demokracji, pokoju i wzajemnego poszanowania. Kultura miejska obejmuje także zachowanie miejskiej kultury planowania przestrzennego, wysokiej jakości przestrzeni publicznej dostępnej dla wszystkich oraz uwzględnienie lokalnej i regionalnej specyfiki.

22.

Podkreśla fundamentalne znaczenie aspektów partycypacyjnych w kształtowaniu polityki, aby zyskać zaufanie i poparcie obywateli oraz wzmocnić spójność społeczną. Uczestnictwo obywateli będzie możliwe tylko pod warunkiem, że administracja miejska zapewni pełną otwartość i przejrzystość swych decyzji i działań.

23.

Za konieczne uważa wielokierunkowe działania instytucji europejskich mające na celu wsparcie miast poprzez specjalne programy i inicjatywy, gdyż gminy, nieposiadające własnych środków finansowych, są uzależnione od tej pomocy.

24.

Z niepokojem odnotowuje osłabnięcie w ostatnich latach zaangażowania państw członkowskich w kwestie dotyczące miast, mimo deklaracji zawartych w karcie lipskiej i związanego z nimi procesu politycznego. Przejawia się to tym, iż do tej pory nie potraktowano priorytetowo kwestii dotyczących miast w odnośnych obszarach polityki, takich jak zatrudnienie, środowisko, kształcenie i nauka oraz mieszkalnictwo. Problem ten znajduje również odzwierciedlenie w niewielkim budżecie programów wsparcia miast. Tym samym należy możliwie najszybciej uruchomić na poziomie unijnym środki, które umożliwią miastom elastyczne reagowanie na te zróżnicowane problemy.

25.

Niepokoi się katastrofalnym stanem środków finansowych gmin w większości państw członkowskich. Nie sądzi, że jest możliwa poprawa bez zmiany polityki w państwach członkowskich, biorąc pod uwagę obowiązujące w nich priorytety budżetowe.

26.

Przyznaje, że w obliczu poważnych zagrożeń społecznych, gospodarczych i ekologicznych dotychczasowe wysiłki są niewystarczające, by uczynić w przyszłości z miast europejskich miejsca konkurencyjne, ładne, inteligentne, energo- i zasobooszczędne, zielone i służące włączeniu społecznemu, zapewniające innowacje społeczne i wnoszące pełny wkład we wzmocnienie spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej w Unii Europejskiej oraz w realizację celów strategii „Europa 2020”.

27.

Sugeruje, że z uwagi na wyzwania społeczne, wszystkie szczeble polityczne są żywotnie zainteresowane istnieniem silnych, demokratycznie samodzielnych miast jako fundamentu społeczeństwa europejskiego. Silna, elastyczna i zdolna do działania demokracja lokalna może wnieść decydujący wkład w odzyskiwanie zaufania do instytucji demokracji przedstawicielskiej na wszystkich poziomach.

28.

Potwierdza swoje wezwanie do stosowania innych wskaźników niż tylko PKB w ocenie rozwoju społecznego, do poważnego uwzględnienia obaw i potrzeb obywateli oraz większego zaangażowania ich w planowanie programów i działań.

29.

Oczekuje świadomej i odważnej roli przywódczej od wybranych przedstawicieli na wszystkich szczeblach politycznych w celu zapewnienia pokojowej i solidarnej koegzystencji. Jedynie w warunkach pokoju i prawdziwej solidarności wychodzącej poza utarte granice możliwy jest inteligentny i zrównoważony wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu. Obejmuje to również kulturę otwartości na migrantów, w tym szerzenie kompetencji międzykulturowych w administracji i instytucjach publicznych. Należy tu również wymienić postanowienie ochrony uchodźców i osób prześladowanych politycznie lub dyskryminowanych z powodu swojego pochodzenia, wiary, orientacji seksualnej, przynależności do określonej grupy czy też przekonań politycznych.

30.

Podkreśla znaczenie, jakie zintegrowane strategie lokalne mają dla uzgodnionego i skutecznego wydatkowania środków, oraz wzywa do uwzględnienia przy tym wszystkich właściwych polityk. Konstruktywna i naturalna współpraca między wszystkimi płaszczyznami i resortami politycznymi służy zademonstrowaniu obywatelom, że instytucje odpowiedzialnie odnoszą się do pokładanego w nich zaufania i czują się zobowiązane do sprostania potrzebom lokalnym.

31.

Wzywa decydentów na wszystkich szczeblach do aktywniejszego działania na rzecz zdrowej i zrównoważonej mobilności w miastach i między nimi. Należy wspierać transport publiczny, tak by był dostępny dla wszystkich obywateli. Wzywa ponadto decydentów, by rozwijali miasta zgodnie z modelem miasta europejskiego, dbając o integrowanie różnych zastosowań, gęstość oraz jakość (urbanistyczną i architektoniczną).

32.

Popiera nowe wysiłki w kierunku wzmocnienia wiedzy na temat rozwoju miast w ich wymiarze technicznym, społecznym, gospodarczym i ekologicznym. Musi to również wyraźnie uwzględniać znaczenie wirtualnej przestrzeni dla życia i pracy w miastach i regionach.

33.

Podkreśla znaczenie partnerstw miast, europejskich sieci miast, takich jak Eurocities, oraz projektów na rzecz transnarodowej współpracy międzygminnej w ramach URBACT, INTERREG i EUWT w celu poprawy wiedzy i sposobów podejścia do polityki rozwoju miast. Zwraca uwagę na konieczność wykorzystania tej wymiany wiedzy w kształtowaniu polityki, zwłaszcza w obszarze funduszy strukturalnych, lecz także w ramach usług świadczonych w interesie ogólnym oraz polityki transportowej i ochrony środowiska.

34.

Wzywa do naturalnego włączenia miast i regionów do wielopoziomowych struktur Unii Europejskiej we wszystkich obszarach polityki, w których decyzje podejmowane na szczeblu UE wpływają na możliwości działania administracji lokalnej.

35.

Wzywa instytucje europejskie do większego wspierania miast, co przekłada się na ustalanie priorytetów w ramach nowego budżetu UE.

36.

Przypomina o swoim wezwaniu do prowadzenia polityki wsparcia strukturalnego, pozostawiającej gminom wystarczającą swobodę, by mogły wdrożyć podejście oparte na lokalnych priorytetach, obejmujące aspekty inwestycyjne i społeczne, angażujące różne fundusze i odpowiadające miejscowym potrzebom. Aby faktycznie umożliwić gminom realizację polityki strukturalnej, należy zmniejszyć wydatki na administrowanie i kontrolę.

37.

Podkreśla znaczenie polityki spójności jako kluczowego narzędzia wzmacniania spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej i wzywa do wyraźnego wsparcia miast w nadchodzącym okresie finansowania poprzez wzmocnienie wymiaru miejskiego, elastyczność w przydziale środków oraz zapewnienie centralnej roli szczebla lokalnego w procesie wdrażania. Z uwagi na kluczowe znaczenie miast dla spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej próg wsparcia powinien być znacznie wyższy niż proponowane dotąd minimalne 5 %.

38.

Przypomina o swoim apelu zawartym w opinii w sprawie wniosku Komisji dotyczącego EFRR, zwłaszcza w odniesieniu do możliwości elastycznego rozdziału środków, bez uprzywilejowywania lub dyskryminowania niektórych obszarów, tak aby obszary wiejskie i położone w pobliżu miast mogły czerpać korzyści z EFRR. Terytorialne skoncentrowanie środków EFRR na różnych typach obszarów musi odbywać się w ramach partnerskich procesów programowania i nie może zostać ustalone z góry. Przekazywanie zadań miastom poprzez instrument zintegrowanych inwestycji terytorialnych, o których mowa w art. 99 rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów, powinno stanowić opcję, a nie obowiązek.

39.

Z zadowoleniem przyjmuje dalszy rozwój zrównoważonych instrumentów finansowania w ramach polityki strukturalnej. Stanowią one twórcze i stabilne mechanizmy finansowania wykraczające poza wsparcie publiczne.

40.

Apeluje o zapewnienie silnej pozycji miast i regionów w dalszym rozwoju polityki migracyjnej i integracyjnej UE, która uwzględniałaby kluczowe znaczenie szczebla lokalnego dla integracji.

41.

Wzywa państwa członkowskie do ożywienia działań dotyczących polityki miejskiej i uwzględnienia w nich także innych, niezwiązanych z tym obszarów polityki. Zrównoważony rozwój miast zależy od sprzyjających warunków ramowych, szczególnie w polityce zatrudnienia, polityce społecznej, polityce kształcenia i ochrony środowiska.

42.

Apeluje o intensywniejszą dyskusję w miastach i z miastami na temat działań, które należy podjąć. Współpraca miast i aglomeracji jest niezbędna dla zachowania spójności i zrównoważonego rozwoju.

13.9.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 277/23

—

Z zadowoleniem przyjmuje posunięcie dotyczące utworzenia autentycznej przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości na podstawie wniosków budżetowych, w których uznano za konieczne zapewnienie niezbędnych środków w budżecie przeznaczonym na imigrację, azyl i bezpieczeństwo.

—

Potwierdza znaczenie proponowanych zmian dla władz lokalnych i regionalnych, mających bezpośredni wpływ na ich obowiązki i życie codzienne osób mieszkających w Unii Europejskiej.

—

W kontekście powszechnej ochrony podstawowych praw i wolności podkreśla znaczenie reagowania na problemy związane z bezpieczeństwem, wynikające z większej mobilności na świecie.

—

Z zadowoleniem przyjmuje koncentrację na elastyczności i osiąganiu wyników oraz podkreśla, że wymaga to dobrego planowania oraz udziału i poczucia odpowiedzialności wszystkich zainteresowanych stron. W związku z tym podkreśla konieczność zaangażowania władz lokalnych i regionalnych oraz innych zainteresowanych stron, takich jak wyspecjalizowane organizacje międzynarodowe, społeczeństwo obywatelskie i sami beneficjenci (począwszy od etapu planowania), ponieważ to właśnie te podmioty najczęściej realizują programy i projekty.

—

Uważa, że dzięki proponowanym reformom znacznie poprawi się dostęp do funduszy. KR zachęca jednak do rozbudowania mechanizmów służących przekazywaniu informacji dotyczących możliwości korzystania z tych środków. W większych krajach można by poprosić władze samorządowe o organizację konsultacji regionalnych i lokalnych, aby umożliwić większe zaangażowanie zarówno tych organizacji, jak i zainteresowanych stron działających z dala od głównych miast.

Sprawozdawca

Sprawozdawca: Samuel AZZOPARDI (MT/PPE), burmistrz miasta Victoria, Gozo

Dokumenty źródłowy

1.

Z zadowoleniem przyjmuje posunięcie dotyczące utworzenia autentycznej przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości na podstawie wniosków budżetowych, w których uznano za konieczne zapewnienie niezbędnych środków w budżecie przeznaczonym na imigrację, azyl i bezpieczeństwo (1).

2.

Z zadowoleniem przyjmuje uproszczenie istniejących instrumentów poprzez połączenie ich w dwa fundusze.

3.

Potwierdza znaczenie proponowanych zmian dla władz lokalnych i regionalnych, mających bezpośredni wpływ na ich obowiązki i życie codzienne osób mieszkających w Unii Europejskiej.

4.

W kontekście powszechnej ochrony podstawowych praw i wolności podkreśla znaczenie reagowania na problemy związane z bezpieczeństwem, wynikające z większej mobilności na świecie.

5.

Podkreśla, że można tego dokonać poprzez wdrożenie spójnych instrumentów w dziedzinie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w oparciu o poszanowanie praw człowieka, solidarność i odpowiedzialność, ze zwróceniem szczególnej uwagi na równouprawnienie płci i zasady niedyskryminacji (2).

6.

Uważa, że potrzebna jest równowaga między pulą środków przeznaczonych na bezpieczeństwo i ochronę granic a wydatkami w takich dziedzinach jak integracja imigrantów czy warunki przyjmowania osób ubiegających się o azyl.

7.

Popiera utworzenie budżetu opartego na potrzebach, pomagającego osiągnąć efekt synergii między instrumentami finansowymi UE, czyli między funduszami strukturalnymi a funduszami przeznaczonymi na sprawy wewnętrzne. W budżecie Unii należy wyasygnować odpowiednie środki na dziedzinę spraw wewnętrznych, zarówno przy wykorzystaniu funduszy strukturalnych, jak i wyspecjalizowanych instrumentów w obrębie przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.

8.

Wskazuje na fakt, że spowodowana przez uchylenie decyzji Rady 2007/125/WSiSW utrata możliwości uzupełniającego korzystania z innych instrumentów unijnych i wspólnotowych w znaczącym stopniu ogranicza pożądaną elastyczność wykorzystania instrumentów finansowych. Naraża to także na szwank dalszy nieprzerwany rozwój regionalnych projektów transgranicznych w dziedzinie bezpieczeństwa wewnętrznego, które dotychczas finansowane były ze środków przeznaczonych na finansowanie Celu 3 w oparciu o EFRR. Dlatego Komitet opowiada się za utrzymaniem komplementarności instrumentów wspólnotowych.

9.

Zaznacza, że dla właściwego funkcjonowania budżetu i instrumentów finansowych potrzebna jest pewna elastyczność, która umożliwiałaby dokonanie autentycznego przeglądu śródokresowego, uwzględniającego wyodrębnione priorytety polityczne, a jednocześnie podkreśla, że elastyczność ta nie może być forsowana kosztem sprawiedliwego przydziału środków.

10.

Z zadowoleniem przyjmuje koncepcję polityki imigracyjnej, której realizacja miałaby rozpoczynać się w krajach pochodzenia i która uwzględniałaby potrzeby europejskiego rynku pracy oraz zmiany demograficzne, co doprowadziłoby do powstania systemu korzystnego dla wszystkich stron, w tym krajów pochodzenia tak często korzystających z przekazów pieniężnych z UE (3).

11.

Podkreśla konieczność ścisłej współpracy na szczeblu UE, ukierunkowanej na lepszą koordynację działań państw członkowskich w zakresie zarządzania zewnętrznymi granicami Unii, oraz tworzenia wspólnego europejskiego systemu azylowego.

12.

Podkreśla potrzebę tego, by wykorzystanie budżetu było przejrzyste – wnioski, projekty i osiągnięte wyniki powinny być widoczne, łatwo dostępne i zrozumiałe dla zwykłych obywateli.

13.

Z zadowoleniem przyjmuje koncentrację na elastyczności i osiąganiu wyników oraz podkreśla, że wymaga to dobrego planowania oraz udziału i poczucia odpowiedzialności wszystkich zainteresowanych stron. W związku z tym podkreśla konieczność zaangażowania władz lokalnych i regionalnych oraz innych zainteresowanych stron, takich jak wyspecjalizowane organizacje międzynarodowe, społeczeństwo obywatelskie i sami beneficjenci (począwszy od etapu planowania), ponieważ to właśnie te podmioty najczęściej realizują programy i projekty.

14.

Zwraca uwagę na konieczność niezależnego monitorowania i oceny w celu zapewnienia efektywnego wykorzystania funduszy oraz solidnego zarządzania nimi przez organizacje wdrażające. Może to być zachętą do poprawy sprawności instytucjonalnej. Wskaźniki jakościowe oraz ilościowe muszą wybrać wspólnie wszystkie zainteresowane strony. Komitet zaznacza, że efektywne i opłacalne mogą być niektóre wskaźniki jakościowe. Komitet apeluje również o wzmocnienie kontroli Komisji Europejskiej i Parlamentu nad funduszami, aby pomóc w utworzeniu niezależnego elementu monitorowania i oceny.

15.

Uważa, że dzięki proponowanym reformom znacznie poprawi się dostęp do funduszy. KR zachęca jednak do rozbudowania mechanizmów służących przekazywaniu informacji dotyczących możliwości korzystania z tych środków. W większych krajach można by poprosić władze samorządowe o organizację konsultacji regionalnych i lokalnych, aby umożliwić większe zaangażowanie zarówno tych organizacji, jak i zainteresowanych stron działających z dala od głównych miast.

16.

Zaznacza, że oprócz pozytywnych aspektów uproszczenia i elastyczności proponowane reformy wnoszą również pewną dozę niepewności co do podziału środków pomiędzy różne sektory i zagadnienia tematyczne. W związku z tym KR podkreśla, że alokacji funduszy należy dokonać w oparciu o realne zapotrzebowanie mierzone na podstawie analizy potrzeb, a jednocześnie należy ustalić priorytety zgodnie z podejściem opartym na uprawnieniach. Można tego dokonać za pomocą mechanizmów i zabezpieczeń wprowadzanych w celu zapewnienia efektywnego sposobu ustalenia priorytetów, a także angażując władze lokalne i regionalne oraz inne zainteresowane strony w proces opracowywania strategii krajowych.

17.

Podkreśla konieczność równego podziału funduszy, uwzględniającego potencjał instytucjonalny i wnioski projektowe, zamiast skupiania ich wokół kilku beneficjentów.

18.

Uważa, że w przypadku niewystarczających funduszy priorytetowo należy traktować fundusze ukierunkowane na ochronę podstawowych praw i wolności osób, w tym fundusze dotyczące podstawowych standardów życia, kwestii związanych z płcią i prawem do azylu, a także środki przeznaczone na budowę potencjału władz lokalnych i regionalnych do zarządzania przepływami migracyjnymi.

19.

Podkreśla, jak ważne jest podejście nastawione na uczestnictwo dla osiągnięcia wyników i popiera propozycje zobowiązujące państwa członkowskie do tworzenia partnerstw ze wszystkimi właściwymi organami publicznymi i odpowiednimi zainteresowanymi stronami, w tym społeczeństwem obywatelskim i organizacjami międzynarodowymi, w celu opracowywania, realizacji i monitorowania programów krajowych.

20.

W związku z tym wzywa do wzmocnienia partnerstwa zainteresowanych stron i nadania mu charakteru obowiązkowego. KR zaznacza, że zasada zdefiniowana obecnie w projekcie rozporządzenia określającego przepisy ogólne (4) może nie nadać uczestnictwu charakteru wystarczająco wiążącego. Podczas gdy mechanizmy koordynacji są sztywne, w innych obszarach istnieje znaczna swoboda decyzyjna, jeśli chodzi o faktyczne tworzenie sensownych partnerstw.

21.

Sugeruje, że wyznaczenie pojedynczej instytucji odpowiedzialnej za wszystkie działania wspierane za pomocą funduszy może nie być optymalnym rozwiązaniem – pomimo wszelkich uproszczeń. Aby decyzje były podejmowane w sposób sprawiedliwy, potrzebne są: przejrzystość, kontrole i równowaga. KR jest zaniepokojony faktem, iż mogą pojawiać się problemy prawne, które uniemożliwiają oddelegowanej instytucji pracę pod nadzorem właściwego organu krajowego. Proponuje zatem, aby przepisy uelastycznić do tego stopnia, by zapewniały zgodność z normami krajowymi obowiązującymi w UE oraz by nie zmuszały państw członkowskich do zmiany swych struktur konstytucyjnych – jeśli oczywiście możliwa jest realizacja celów przy zastosowaniu podejścia opartego na partnerstwie.

22.

Z zadowoleniem przyjmuje dążenie do utworzenia „wspólnego europejskiego systemu azylowego”, a jednocześnie podkreśla, że musi on wzorować się na standardach państw posiadających lepsze systemy i struktury, a nie powodować ogólne obniżenie jakości na podobieństwo państw posiadających systemy gorsze.

23.

Chciałby, aby istniała większa jasność co do tego, czy Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu będzie korzystał wyłącznie z funduszy przydzielonych mu bezpośrednio czy też będzie miał również dostęp do funduszy związanych ze sprawami wewnętrznymi.

24.

Z zadowoleniem odnotowuje uznanie znaczenia władz lokalnych i regionalnych w systemach przyjmowania i azylu oraz w integracji obywateli państw trzecich i legalnych migrantów.

25.

Pochwala koncepcję skupienia się na osobach wymagających szczególnego traktowania, w tym ofiarach handlu.

26.

Podkreśla, że integracja musi skupiać się na działaniach długoterminowych i trwałych. Nie wolno zapominać, że jest ona procesem dwukierunkowym, w którym inicjatywy mogą być podejmowane zarówno na rzecz społeczności przyjmującej, jak i migrantów.

27.

Proponuje, aby fundusze asygnowane na sprawy wewnętrzne przeznaczać także na działania zalecane przez Komisję Europejską, co byłoby uznaniem podejścia opartego na wielopoziomowym sprawowaniu rządów w ramach drugiej europejskiej agendy na rzecz integracji (5).

28.

Zaznacza, że z perspektywy administracyjnej praktyki aresztowania osób, stosowane w UE, są kontrolowane przez Europejski Trybunał Praw Człowieka i organy ds. praw człowieka oraz podkreśla, że finansowanie projektów związanych z zatrzymywaniem osób nie może odbywać się niezgodnie z prawem UE i postanowieniami ECHR.

29.

Podkreśla, że członkowie rodzin korzystający z ochrony międzynarodowej w różnych państwach członkowskich powinni mieć możliwość wspólnego zamieszkania i korzystania z ochrony w tym samym państwie członkowskim.

30.

Podkreśla, że europejskie regiony przygraniczne powinny otrzymywać bardziej odpowiednie wsparcie w zakresie azylu i migracji, zwłaszcza w czasie szczególnych trudności (6).

31.

Podkreśla, że kryteria i mechanizmy dotyczące relokacji muszą mieć charakter niedyskryminujący i winny koncentrować się na osobach znajdujących się w najtrudniejszym położeniu – z jednoczesnym uwzględnieniem aspektów rynku pracy w UE, zwłaszcza w przypadku osób zmuszonych obecnie do przebywania na obszarach charakteryzujących się ograniczonym dostępem do rynku pracy. Kryteria te nie powinny koncentrować się na priorytetowym traktowaniu jednostek o wysokich kwalifikacjach, już zintegrowanych ze społeczeństwem kraju przyjmującego.

32.

Zaznacza, że władze lokalne i regionalne są w stanie uczestniczyć w procesie tworzenia takich mechanizmów (7).

33.

Jest zdania, że solidarność we wspieraniu obciążonych krajów powinna zależeć od sytuacji pod względem przestrzegania praw człowieka i poszanowania norm UE w zakresie przyjmowania cudzoziemców. Takie podejście sprzyjałoby poprawie sytuacji.

34.

Z zadowoleniem przyjmuje ustanowienie unijnego programu przesiedleń i zachęca do sformułowania jasnych norm w ramach partnerstwa między Europejskim Urzędem Wsparcia w dziedzinie Azylu, Biurem Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców i organizacjami pozarządowymi, z uwzględnieniem sprawdzonych rozwiązań w innych częściach świata. UE powinna przewodzić poprzez dawanie dobrego przykładu, dążąc do identyfikacji osób najbardziej zapomnianych przez społeczność międzynarodową i do zapewnienia im ochrony.

35.

Zwraca uwagę na konieczność stosowania zachęt i przekazywania informacji dotyczących korzyści w celu zwiększenia ilości miejsc przeznaczanych przez państwa członkowskie dla przesiedleńców.

36.

Podkreśla potrzebę zachowania wyraźnego rozróżnienia między przesiedlaniem z państw trzecich a relokacją w granicach UE. Wzywa tym samym do przestrzegania postanowień w zakresie maksymalnej liczby osób przydzielonych do tych dwóch programów.

37.

Potwierdza, że programy powinny – co do zasady – funkcjonować wyłącznie na bazie dobrowolności i zgodnie z celami współpracy na rzecz rozwoju, a powrót powinien prowadzić do trwałej integracji społecznej objętych tym procesem osób (8). Projekt powrotu musi mieć sens i nie może prowadzić do podjęcia ponownie próby emigracji (9). Cel ten można osiągnąć dzięki partnerstwom z wyspecjalizowanymi organizacjami międzynarodowymi, takimi jak Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji (IOM).

38.

Zaznacza, że powodzenia strategii powrotów nie można w wystarczającym stopniu zmierzyć za pomocą wyłącznie ilościowego wskaźnika liczby osób powracających. Dobrym wskaźnikiem mogłaby być liczba osób powracających w stosunku do liczby wszystkich przypadków z uwzględnieniem długoterminowych czynników jakości.

39.

Zwraca uwagę na własny, nieodzowny udział w procesie poprawy bezpieczeństwa wewnętrznego Europy oraz na konieczność budowania potencjału władz lokalnych i regionalnych.

40.

Podkreśla, że przy wydatkowaniu środków z Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego należy pamiętać o konieczności inwestowania w dalsze badania, wprowadzaniu innowacji i wymianie wiedzy specjalistycznej w takich dziedzinach jak bezpieczeństwo cybernetyczne, kryminalistyka, ochrona infrastruktury strategicznej czy bezpieczeństwo w miastach. Komisja Europejska pragnie upowszechniać te aspekty w związku z coraz bardziej naglącą potrzebą rozwiązywania konkretnych i złożonych problemów.

41.

Potwierdza znaczenie zaangażowania władz lokalnych i regionalnych we współpracę z policją i współdziałanie w dziedzinie bezpieczeństwa. Zaangażowanie to polega m.in. na: szkoleniach, wymianie sprawdzonych rozwiązań, prowadzeniu programów prewencji, opracowywaniu wspólnych narzędzi i systemów informatycznych oraz na lepszej komunikacji.

42.

Zaleca wzmocnienie i wykorzystanie w każdym państwie członkowskim obecnych sieci władz lokalnych i regionalnych lub w razie potrzeby utworzenie nowych sieci w celu ułatwienia wymiany sprawdzonych rozwiązań w zakresie integracji społecznej, kształcenia zawodowego i zrozumienia ekstremizmu rodzącego się w lokalnych dzielnicach i w sąsiedztwie. Mogłoby to wspierać prace podjęte w ramach ostatnio utworzonej europejskiej sieci na rzecz przeciwdziałania radykalizacji.

43.

Proponuje, aby finansowanie w ramach Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego obejmowało konsultacje społeczne na szczeblu lokalnym w państwach członkowskich i było ukierunkowane na osoby, które czują się oderwane od społeczeństwa. Może to pomóc w wielowymiarowym zrozumieniu lokalnych doświadczeń, problemu terroryzmu i czynników powodujących ekstremizm.

44.

Podkreśla znaczenie zwiększenia bezpieczeństwa praktyk bankowych i sposobów działania przedsiębiorstw w celu określenia i zidentyfikowania czynności polegających na finansowaniu terroryzmu i przestępczości zorganizowanej poprzez pranie pieniędzy i łączenie działalności przestępczej z procedurami prowadzonymi przez legalnie funkcjonujące przedsiębiorstwa.

45.

Przypomina również znaczenie orzekania przepadku mienia pochodzącego z przestępstwa, co jest niewątpliwie istotnym sposobem zwalczania wszelkich rodzajów nielegalnej działalności, w związku z czym z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja Europejska zaproponowała przepisy mające na celu wzmocnienie ram prawnych UE dotyczących konfiskaty (10).

46.

Zaznacza, że chociaż partnerstwa publiczno-prywatne mogłyby przynieść pozytywne skutki, należy unikać prywatyzacji organów bezpieczeństwa.

47.

Podkreśla konieczność odpowiedniego finansowania kontroli granicznej (11). Jednocześnie uważa, że biorąc pod uwagę kwestię przeciwdziałania nielegalnej migracji, można mieć wątpliwości, czy dokonywanie znaczących inwestycji w kontrolę graniczną jest najskuteczniejszym i najbardziej efektywnym sposobem generowania długofalowych i znaczących zmian.

48.

Podkreśla konieczność niezależnego monitorowania działań prowadzonych na granicach przez takie organizacje jak Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (Biuro UNHCR), mających na celu zapewnienie poszanowania podstawowych praw człowieka, w tym uwrażliwienie na kwestie płci.

49.

Podkreśla, że dbałość o życie ludzkie powinna mieć pierwszeństwo przed wszystkimi innymi kwestiami i apeluje o większą współpracę i podział odpowiedzialności za osoby uratowane pomiędzy państwa członkowskie, co zapewniłoby zachęty do ratowania osób. KR uważa, że automatyczny podział odpowiedzialności mógłby pomóc ocalić więcej osób na morzu.

50.

Z zadowoleniem przyjmuje zmiany mające na celu przyspieszenie reakcji w sytuacjach nadzwyczajnych.

51.

Wzywa Komisję do zaangażowania się w planowanie i opracowywanie działań transgranicznych wiążących się z czynnym udziałem obszarów przygranicznych. Umożliwiłoby to regionom połączenie doświadczeń w zakresie ochrony ludności i zapewniłoby solidną podstawę działań, dzięki której można by utworzyć europejskie siły reagowania w sytuacjach nadzwyczajnych.

52.

Wzywa Komisję do udziału w bezpośredniej kontroli sytuacji nadzwyczajnych w celu utrzymania odpowiedniego poziomu nadzoru i pomocy w koordynacji transgranicznej.

53.

Zachęca państwa członkowskie do utworzenia interdyscyplinarnych zespołów szybkiego reagowania w sytuacjach nadzwyczajnych, zwłaszcza jeżeli sytuacja nadzwyczajna charakteryzuje się takimi aspektami jak mieszane przepływy migracyjne, w którym to przypadku istotnego znaczenia nabiera specjalistyczna wiedza w zakresie przepisów azylowych i praw człowieka.

54.

Zaznacza, że niektóre sytuacje nadzwyczajne mogą mieć charakter bardziej długofalowy oraz że przeznaczane na nie fundusze muszą być dostępne przez cały czas trwania danej sytuacji.

55.

Z zadowoleniem przyjmuje uspójnienie podejścia do wewnętrznych i zewnętrznych aspektów zarządzania migracją i bezpieczeństwa wewnętrznego oraz zaznacza, że współpraca i dialog z państwami trzecimi są konieczne do tego, aby rozwiązać zarówno problem nielegalnej imigracji, jak i skoncentrować się na migracji legalnej.

56.

Zaznacza, że władze lokalne i regionalne, które są najbliżej państw trzecich lub mają z nimi najsilniejsze związki, mogą zapewnić niezbędne powiązania sprzyjające współpracy UE z tymi państwami, co stanowiłoby znaczący wkład w poprawę stosunków z miastami i regionami pochodzenia i tranzytu oraz przyczyniłoby się do poprawy warunków życia w tych lokalizacjach (12). Dzięki współpracy z władzami lokalnymi i regionalnymi w nowych państwach członkowskich i państwach sąsiadujących (dotyczy to np. grup roboczych i wspólnych komitetów konsultacyjnych, CORLEAP-u, ARLEM-u) KR ma możliwość upowszechniania celów programów dofinansowania poza granicami UE.

57.

Nie dostrzega wyraźnej granicy między działaniami na rzecz rozwoju a działaniami niezwiązanymi z rozwojem w przypadku państw trzecich i apeluje o spójność i koordynację między projektami finansowania pomocy i rozwoju a projektami dotyczącymi spraw wewnętrznych, co powinno opierać się solidarności i podziale odpowiedzialności z państwami trzecimi.

58.

Apeluje o utworzenie zabezpieczeń uniemożliwiających państwom członkowskim działanie tylko we własnym interesie w ramach zewnętrznych aspektów funduszy związanych ze sprawami wewnętrznymi, a także o wypracowanie mechanizmów zapewniających przejrzystość we współpracy dwustronnej między państwami członkowskimi a państwami trzecimi.

13.9.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 277/43

—

Uważa, że proponowane programy są ważnymi instrumentami sprzyjającymi realizacji strategii UE w dziedzinie sprawiedliwości, praw i obywatelstwa.

—

Jest zdania, iż przedstawione wnioski zgodne są z zasadą pomocniczości, gdyż z jednej strony uwzględniają znaczący wymiar transgraniczny w obszarach polityki, których dotyczą, a z drugiej przewiduje się w nich wdrożenie europejskiej przestrzeni prawa i sprawiedliwości, w której niezbędne są mechanizmy współpracy transgranicznej i możliwości współdziałania zainteresowanych specjalistów. Cele te są zazwyczaj trudne do osiągnięcia tylko za pomocą działań pojedynczych państw członkowskich.

—

Stoi na stanowisku, że środki przewidziane w wieloletnich ramach finansowych na okres 2014-2020 pozwolą na realizację działań generujących wartość dodaną na szczeblu europejskim, ukierunkowanych na rozwój europejskiej przestrzeni sprawiedliwości oraz lepsze promowanie i ochronę praw osób (gwarantowanych na mocy Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i Karty praw podstawowych Unii Europejskiej).

—

Potwierdza swoją gotowość i zaangażowanie na rzecz wspierania przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości oraz propagowania idei obywatelstwa europejskiego.

—

Zwraca się z prośbą do Komisji i państw członkowskich o jak najdalej idące włączanie władz lokalnych i regionalnych w proces wdrażania programów, a szczególnie w przygotowywanie i prowadzenie rocznych programów prac.

—

Proponuje, aby do udziału w procedurze konsultacyjnej mógł zostać dopuszczony przedstawiciel Komitetu Regionów.

Sprawozdawca

Giuseppe VARACALLI (IT/ALDE), burmistrz Gerace

Dokumenty źródłowe

1.

Uważa, że proponowane programy są ważnymi instrumentami sprzyjającymi realizacji strategii UE w dziedzinie sprawiedliwości, praw i obywatelstwa. Chodzi bowiem o projekty, które jako całość mają na celu wspieranie działań zainicjowanych przez państwa członkowskie z myślą o sprawniejszym wdrażaniu prawa i strategii Unii oraz o zwiększeniu świadomości społecznej w tym zakresie. Programy te ukierunkowane są również na wspieranie współpracy transgranicznej i ugruntowanie wiedzy na temat potencjalnych problemów we wskazanych dziedzinach polityki. Opracowano je z myślą o tym, by strategie i normy przygotowywane były na podstawie konkretnych danych. Zwłaszcza program „Europa dla obywateli” stworzono w celu wspierania rozwoju koncepcji obywatelstwa europejskiego.

2.

Jest zdania, iż przedstawione wnioski zgodne są z zasadą pomocniczości, gdyż z jednej strony uwzględniają znaczący wymiar transgraniczny w obszarach polityki, których dotyczą, a z drugiej przewiduje się w nich wdrożenie europejskiej przestrzeni prawa i sprawiedliwości, w której niezbędne są mechanizmy współpracy transgranicznej i możliwości współdziałania zainteresowanych specjalistów. Cele te są zazwyczaj trudne do osiągnięcia tylko za pomocą działań pojedynczych państw członkowskich.

3.

Uważa, że wnioski zgodne są także z zasadą proporcjonalności. Stwierdza bowiem przede wszystkim, że ich forma i treść zdają się obiektywnie odpowiadać temu, co jest potencjalnie niezbędne do osiągnięcia przewidzianych celów, oraz że, jak się wydaje, środki finansowe przeznaczone w sumie na trzy programy pozwolą na ich efektywną realizację, zwłaszcza że wysokość tych funduszy ma – zasadnie – być równa puli przeznaczonej na programy prowadzone obecnie w omawianych obszarach polityki i że wyraźnie przewidziano możliwość korekty wyasygnowanych kwot w przypadku przyjęcia do Unii nowego państwa członkowskiego.

4.

Mając na względzie ulepszenie przepisów, docenia fakt, iż wnioskom towarzyszą kompletne i odpowiednio uzasadnione oceny skutków, biorąc również pod uwagę, że Komisja Europejska przeprowadziła w fazie przygotowawczej konsultacje z zainteresowanymi stronami, a ich wyniki uwzględniono w ocenach skutków. Podobne konsultacje przeprowadzono na różnych szczeblach z władzami lokalnymi i regionalnymi.

5.

Stoi na stanowisku, że środki przewidziane w wieloletnich ramach finansowych na okres 2014–2020 pozwolą na realizację działań generujących wartość dodaną na szczeblu europejskim, ukierunkowanych na rozwój europejskiej przestrzeni sprawiedliwości oraz lepsze promowanie i ochronę praw osób (gwarantowanych na mocy Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i Karty praw podstawowych Unii Europejskiej).

6.

Ma nadzieję, że programy w dalszym ciągu będą przyczyniać się do coraz lepszego rozumienia UE przez obywateli – głównie dzięki inicjatywom zachęcającym ich do aktywnego uczestnictwa – oraz do znacznego podniesienia świadomości.

7.

Życzyłby sobie również, by faza wdrożeniowa programów „Prawa i obywatelstwo” (jeśli chodzi o cel szczegółowy dotyczący „przyczynienia się do lepszego wykonywania praw wynikających z obywatelstwa Unii”) i „Europa dla obywateli” (jeśli chodzi zarówno o cel ogólny dotyczący „… zwiększenia zaangażowania obywatelskiego na szczeblu Unii”, jak i o cel szczegółowy dotyczący „zachęcania do demokratycznego i obywatelskiego uczestnictwa obywateli na szczeblu Unii …”) doprowadziła także do zwiększenia świadomości obywateli Europy na temat możliwości, którą niedawno im stworzono w specjalnym rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (nr 211/2011) z dnia 16 lutego 2011 r. w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej. Dotyczy ona mianowicie przedstawiania Komisji inicjatyw ustawodawczych w kwestiach wchodzących w zakres kompetencji UE. W tym samym rozporządzeniu przewidziano, że inicjatywy tego rodzaju mogą być również przedstawiane lub wspierane przez organizacje.

8.

Potwierdza swoją gotowość i zaangażowanie na rzecz wspierania przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości oraz propagowania idei obywatelstwa europejskiego.

9.

Uważa, że w odniesieniu do programu „Prawa i obywatelstwo” oraz do problematyki płci konieczne jest, by odpowiednio i skutecznie zastosowane zostały wytyczne zawarte w motywie 12 wniosku dotyczącego rozporządzenia, odnoszące się do kontynuacji i rozwoju działań prowadzonych w ramach trzech wcześniejszych programów, ze szczególnym uwzględnieniem programu szczegółowego na rzecz zapobiegania i zwalczania przemocy wobec dzieci, młodzieży i kobiet oraz na rzecz ochrony ofiar i grup ryzyka (program Daphne III), a także działów „Równość płci” i „Walka z dyskryminacją i różnorodność” wspólnotowego programu na rzecz zatrudnienia i solidarności społecznej – Progress. Niezbędne jest również odpowiednie i skuteczne zastosowanie wytycznych zawartych w art. 4 („Cele szczegółowe”) lit. b) ze szczególnym uwzględnieniem celu szczegółowego, którym jest zakaz dyskryminacji ze względu na płeć, oraz zasady równouprawnienia płci.

10.

Co do zasady popiera przewidywane zastąpienie sześciu programów operacyjnych na lata 2007–2013 dwoma programami, gdyż uważa, że zmiana ta może pozwolić lepiej i skuteczniej prowadzić zaplanowane działania – również ze względu na pożądane lepsze ukierunkowanie podziału środków czy uniknięcie nierównowagi geograficznej, które to problemy Komisja, odnosząc się do wdrażanych obecnie programów, wskazuje w dołączonych do wniosków ocenach skutków finansowych regulacji.

11.

Zwraca się z prośbą do Komisji i państw członkowskich o jak najdalej idące włączanie władz lokalnych i regionalnych w proces wdrażania programów, a szczególnie w przygotowywanie i prowadzenie rocznych programów prac.

12.

Jeśli chodzi o plany dotyczące potwierdzonej już możliwości (zaproponowanej w najbardziej odpowiednim momencie), by z przewidywanych działań mogły korzystać również podmioty prywatne, zaleca Komisji, by dążyła także do dalszego usprawnienia mechanizmów wstępnej weryfikacji jakości składanych wniosków.

13.

Zwraca uwagę na fakt, iż kwestie związane z przestrzenią wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości mają szczególne znaczenie dla władz lokalnych i regionalnych, biorąc pod uwagę, że wywierają bezpośredni wpływ na życie codzienne osób zamieszkujących Unię i na zadania wspomnianych władz, jak również, że organy samorządowe dysponują wieloma kluczowymi kompetencjami w dziedzinach, których dotyczy wyżej wymieniona przestrzeń.

14.

Podkreśla, że dzięki zasadzie pomocniczości i bliskości z mieszkańcami władze lokalne i regionalne są w stanie bezpośrednio uwzględniać ich aspiracje i problemy. Z tego powodu organy samorządowe często potrafią stosować odpowiednie i innowacyjne rozwiązania w praktyce.

15.

Nawiązując do programu „Europa dla obywateli”, sygnalizuje, że uczestnictwo w partnerstwach miast (inicjatywie wyraźnie przewidzianej w tym programie) umożliwiło jakże potrzebną wymianę doświadczeń pomiędzy społecznościami zamieszkującymi różne regiony, pozwalającą na konsolidację wyników efektywnie przeprowadzonych inicjatyw, dzięki którym władze regionalne i lokalne propagowały i ułatwiały m.in. przyjęcie postawy obywatelskiej.

16.

Popiera opcję, o której wspomina się w trzech proponowanych rozporządzeniach, umożliwiającą wszystkim organom publicznym – w tym władzom lokalnym i regionalnym – dostęp do programów. Jednocześnie zaznacza, iż procedury wdrożeniowe nie powinny być zbyt uciążliwe, zwłaszcza w powiązaniu z planowaną komplementarnością programów oraz istotną możliwością wykorzystania również zasobów przeznaczonych na inne programy (pod warunkiem, że finansowanie dotyczy różnych pozycji kosztów).

17.

Potwierdza swoje poparcie dla celów programu, wyrażone już w poprzednich opiniach. Pragnie zapewnić o swym niesłabnącym zaangażowaniu na rzecz promowania i upowszechniania tych celów również w krajach sąsiednich za pośrednictwem własnych struktur współpracy (grupy robocze, wspólne komitety konsultacyjne, CORLEAP, ARLEM), zgodnie z zapisami stosownych umów o współpracy i we współdziałaniu z Komisją.

18.

Podkreśla niezwykłą wagę, jaką ma ustanowienie faktycznej, służącej obywatelom przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w świecie cechującym się coraz większą mobilnością. Mając na uwadze prowadzone przez siebie od dawna intensywne działania na rzecz upowszechnienia wielopoziomowego systemu ochrony praw podstawowych, wyraża ponadto zadowolenie z postępów poczynionych na drodze do utworzenia przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, dzięki którym obywatele stali się głównym przedmiotem projektu.

19.

Za stale ważną uznaje potrzebę pogodzenia – z zachowaniem odpowiedniej równowagi – kwestii bezpieczeństwa ze sprawą ochrony podstawowych praw i swobód poprzez zastosowanie spójnych instrumentów dotyczących przestrzeni wolności bezpieczeństwa i sprawiedliwości. W tym względzie nie można zaprzeczyć, że Europa bez wątpienia dysponuje solidnym prawodawstwem umożliwiającym ochronę praw człowieka. W praktyce prawodawstwo to należy bezustannie ulepszać w celu zapewnienia obywatelom realnych możliwości wykonywania tych praw.

20.

Z zadowoleniem odnotowuje, że trzy programy – traktowane w całości, mimo obiektywnych różnic między nimi – przyczyniają się do podniesienia świadomości społecznej na temat europejskiego wymiaru obywatelstwa, które jest instrumentem umożliwiającym zaangażowanie mieszkańców Europy w proces integracji kontynentu i w szybszy rozwój europejskiej demokracji.

21.

Ponownie formułuje kilka uwag, które zawarł już w przyjętej niedawno opinii na temat nowych wieloletnich ram finansowych po roku 2013. Wskazał tam na konieczność zapewnienia właściwych zasobów celem promowania praw podstawowych, demokracji i partycypacji obywatelskiej z myślą o budowaniu obywatelstwa europejskiego. Zarazem stwierdza, że w programie „Europa dla obywateli” sprawą podstawowej wagi jest umieszczenie w centrum uwagi partnerstw na rzecz wspierania, że bezpieczeństwo UE jest ściśle powiązane z rozwojem demokracji, dobrego sprawowania rządów i praworządności w państwach trzecich i że to właśnie Unia Europejska powinna promować te wartości w skali globalnej.

22.

Przypomina, że wskazywał już na konieczność wspierania różnych form współpracy terytorialnej z myślą o wdrażaniu projektów i działań, które mają na celu urzeczywistnienie obywatelstwa europejskiego i mogą przyczynić się do ograniczenia przeszkód i obciążeń o charakterze administracyjnym i biurokratycznym – również poprzez upowszechnianie szeregu sprawdzonych rozwiązań w obszarze usług transgranicznych, m.in. tych związanych ze zdrowiem i wielojęzycznością.

23.

Wyraża nadzieję, że działania przewidziane w zakresie tych fundamentalnych kwestii zostaną potraktowane priorytetowo w rocznych programach prac, zwłaszcza w odniesieniu do programów „Prawa i obywatelstwo” oraz „Europa dla obywateli”.

24.

Uznaje, że połączenie sześciu poprzednich programów dotyczących sprawiedliwości oraz praw i obywatelstwa w dwa nowe, a także przeformułowanie programu „Europa dla obywateli” mogą zapewnić większą elastyczność w określaniu priorytetów w 7-letnim okresie programowania, a tym samym doprowadzić do obniżenia kosztów zarządzania na poziomie europejskim, zmniejszyć obciążenia biurokratyczne dla beneficjentów, jak również sprzyjać większej przekrojowości projektów ukierunkowanych na realizację różnych celów omawianych programów.

25.

Ponownie podkreśla – w kontekście problematyki z zakresu sprawiedliwości – konieczność koordynowania i integrowania strategii w dziedzinie sprawiedliwości i spraw wewnętrznych z innymi strategiami politycznymi UE, ze szczególnym uwzględnieniem polityki zagranicznej, gospodarczej i społecznej. Taka lepsza koordynacja między wspomnianymi strategiami powinna z pewnością zagwarantować ich większą skuteczność.

26.

Podziela pogląd, iż promowanie postawy obywatelskiej stanowi kwestię o charakterze przekrojowym, która winna zostać uwzględniona w pozostałych inicjatywach podejmowanych przez Unię Europejską. Z tego powodu planowana synergia z Instrumentem Pomocy Przedakcesyjnej (IPA) jest istotnym czynnikiem mogącym zagwarantować przyszłym obywatelom Unii, że będą informowani o obywatelstwie europejskim i będą bardziej świadomi swych praw i obowiązków.

27.

Wyraża zatem nadzieję, że wykorzystane zostaną konkretne rozwiązania sprzyjające komplementarności i synergii między proponowanymi programami a innymi narzędziami Unii. Zachęca tym samym Komisję do ciągłego przedstawiania informacji na temat środków, które zostaną zastosowane w celu zapewnienia tejże komplementarności i synergii.

28.

Jest zaniepokojony faktycznie niewystarczającymi możliwościami efektywnego uczestnictwa władz lokalnych i regionalnych w fazie przygotowywania rocznych programów prac i oceny przynajmniej dwóch z trzech omawianych programów. Budowanie obywatelskiej Europy nie może odbywać się bez udziału (na każdym etapie) władz lokalnych i regionalnych, które tworzą niezbędny poziom instytucjonalny, gwarantujący, że procesy decyzyjne charakteryzować się będą większą legitymacją demokratyczną.

29.

Wnosi zatem, by zapewnić formalne uczestnictwo władz lokalnych i regionalnych – za pośrednictwem Komitetu Regionów – w fazie przygotowywania rocznych programów działań dotyczących programów „Prawa i obywatelstwo” oraz „Europa dla obywateli”.

30.

Jeśli chodzi o przedstawiane przez Komisję okresowe sprawozdanie oceniające i sprawozdanie oceniające ex-post dotyczące programu „Prawa i obywatelstwo”, uważa, że powinien mieć możliwość odpowiedzialnego wyrażenia swego zdania, co już zresztą formalnie przewidziano w przypadku programu „Europa dla obywateli”. Wobec powyższego wnosi o zawarcie stosownych zapisów we wniosku odnoszącym się do programu „Prawa i obywatelstwo”.

31.

Wnosi o to, by pomiar realizacji celów szczegółowych programu „Prawa i obywatelstwo” wiązał się także z gromadzeniem danych jakościowo-ilościowych dotyczących przestrzegania, wykonywania i wdrażania tych praw. Uważa, iż zakładane odnoszenie się do sposobu postrzegania tej kwestii na poziomie europejskim nie umożliwia adekwatnego pomiaru pod względem wyników. W związku z tym zwraca uwagę na działania Europejskiej Agencji Praw Podstawowych i Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn zmierzające do opracowania odpowiednich wskaźników oraz analiz porównawczych.

32.

Zgadza się, że obecne wnioski dotyczące programów powinny – poprzez planowane działania w zakresie uwrażliwiania i informowania – odegrać istotną rolę w życiu obywateli europejskich, zwłaszcza w odniesieniu do pełnego dostępu do informacji, który jest coraz bardziej niezbędny do aktywnej partycypacji politycznej. O zasadzie tej mówił już Komitet, wzywając swoich członków do podjęcia zdecydowanych działań ukierunkowanych na zapewnienie rzeczywistego dostępu do informacji w poszczególnych państwach członkowskich.

33.

W odniesieniu do programu „Sprawiedliwość”, stoi na stanowisku, iż planowana kontynuacja wymiany pracowników krajowych organów sprawiedliwości, objętej szerszymi ramami europejskiej sieci sądowej, winna sprzyjać trwającemu już procesowi stopniowego wzajemnego uznawania systemów sądowych oraz zwiększaniu wzajemnego zaufania.

34.

Z pełnym przekonaniem popiera zatem propozycję finansowania działań szkoleniowych przeznaczonych dla pracowników systemów sądowniczych (zgodnie z zapisami art. 6 wniosku odnoszącego się do programu „Sprawiedliwość”). Szkolenie i wiedza tych pracowników są elementem koniecznym do budowy Europy sprawiedliwości.

35.

Zaleca, by zwrócić na tę kwestię szczególną uwagę, aby zapewnić efektywne zaangażowanie całej gamy specjalistów – zarówno z sektora publicznego, jak i prywatnego – działających w obszarze systemów sądowniczych.

36.

Odnośnie do działań szkoleniowych finansowanych w ramach programu „Prawa i obywatelstwo”, uważa, iż powinny one obejmować także kształcenie w zakresie obywatelstwa europejskiego dla osób pragnących uzyskać obywatelstwo któregoś z państw członkowskich, jak również dla dzieci i młodzieży w wieku szkolnym, z pełnym poszanowaniem zasady promowania aktywnego obywatelstwa młodych poprzez edukację.

37.

Pozytywnie ocenia wsparcie finansowe na tworzenie przewidzianych we wniosku modułów szkoleń on-line, zgodnie z sugestią Komitetu Regionów, by wspierać działania na rzecz edukacji obywatelskiej przy pomocy mediów i technologii informacyjno-komunikacyjnych.

38.

W programach „Sprawiedliwość” oraz „Prawa i obywatelstwo” dostrzega także odpowiedni środek pozwalający wzmacniać znaczny potencjał władz regionalnych i lokalnych w dziedzinie współpracy transgranicznej w sprawach związanych z przestrzenią wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.

39.

Odnośnie do wszystkich trzech programów, w zasadzie zdecydowanie popiera podejście Komisji ukierunkowane w głównej mierze na osiąganie wyników i koncentrujące się na stosowaniu wskaźników pomiaru realizacji celów programów. Zauważa jednak, że pełna lista tych wskaźników znajduje się jedynie we wniosku dotyczącym programu „Europa dla obywateli”, podczas gdy np. lista odnosząca się do programu „Sprawiedliwość” zawiera tylko jeden wskaźnik dla każdego celu i wspomina się w niej o nieokreślonym zbiorze innych wskaźników. Z tego powodu KR opowiada się za opracowaniem pełniejszej specyfikacji, najlepiej z uwzględnieniem parametrów nie tylko ilościowych, ale również jakościowych.

40.

Odnotowuje, że we wniosku dotyczącym programu „Europa dla obywateli” przewidziano strukturę bardziej elastyczną w porównaniu z programem obowiązującym obecnie, dlatego też nie przewidziano z góry określonych kwot, które można by przeznaczać na poszczególne działania realizowane w ramach nowego programu.

41.

W związku z tym zwraca uwagę, że partnerstwa miast – oprócz tego, że mogą być beneficjentami wsparcia w ramach programu – winny mieć możliwość dysponowania przewidzianą wcześniej, stałą kwotą, która w aktualnie obowiązującym programie równa jest niemal jednej trzeci całego budżetu i mogłaby zostać utrzymana na podobnym poziomie.

42.

Wnioskuje zatem o przeznaczenie stosownej części całkowitego budżetu programu „Europa dla obywateli” na działania prowadzone w ramach partnerstw miast, biorąc w szczególności pod uwagę ważną i uznaną rolę odgrywaną przez te partnerstwa w już skonsolidowanym procesie nawiązywania stałych i intensywnych kontaktów między obywatelami, w tym obywatelami państw trzecich.

43.

Przypomina, iż ponieważ Parlament Europejski i Rada wprowadziły niedawno znak dziedzictwa europejskiego jako narzędzie służące promowaniu wspólnego dziedzictwa kulturowego państw członkowskich UE w kontekście różnic regionalnych i narodowych, program „Europa dla obywateli” może – z myślą o realizacji przewidzianych celów – wykorzystać potencjał miejsc, które zostaną uhonorowane nowym znakiem. Podobna idea przyświeca znanej już powszechnie inicjatywie europejskich stolic kultury, promującej tożsamość europejską i obywatelstwo europejskie.

13.9.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 277/51

—

Przyjmuje z zadowoleniem starania Komisji o ulepszenie i uproszczenie wymogów dotyczących monitorowania i sprawozdawczości w zakresie emisji gazów cieplarnianych, ale apeluje o zmianę wniosku Komisji w celu wprowadzenia kontekstu przestrzennego / regionalnego dla emisji gazów cieplarnianych oraz prognoz i planów rozwoju niskoemisyjnego.

—

Apeluje, by wszystkie wykorzystane dane i metodologie były publicznie dostępne (i nie stanowiły własności prywatnej), przejrzyste, a co za tym idzie możliwe do powtórzenia, oraz określane przez organ taki jak Europejska Agencja Środowiska w celu uniknięcia problemów związanych z wielorakością danych / metodologii, tak by ułatwić realizację polityki w kontekście wielopoziomowego sprawowania rządów.

—

Wzywa, by oddziaływanie na emisje w ujęciu przestrzennym było istotnym czynnikiem uwzględnianym w szerzej zakrojonych strategiach politycznych, programach, przydziałach środków i projektach Komisji.

—

Odsyła Komisję do inicjatyw takich jak Porozumienie Burmistrzów, ClimAct Regions, Carbonn, ICLEI czy EUCO2 80/50 jako przykładów godnych naśladowania międzynarodowych działań podejmowanych na szczeblu regionalnym w celu ograniczenia emisji CO2.

—

Zaleca harmonizację prognoz państw członkowskich w celu stworzenia zbioru jednolitych prognoz, włącznie ze sprawozdawczością w zakresie zużycia energii ze źródeł odnawialnych i efektywności energetycznej.

—

Powtarza apel – jaki wystosował podczas 17. Konferencji Stron w Durbanie oraz podczas wcześniejszych konferencji stron Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC) – o respektowanie znaczenia działań podejmowanych na poziomie lokalnym i regionalnym, służących łagodzeniu zmiany klimatu i przystosowaniu się do niej.

Sprawozdawca

Neil SWANNICK (UK/PSE), członek Rady Miejskiej w Manchesterze

Dokument źródłowy

Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie mechanizmu monitorowania i sprawozdawczości w zakresie emisji gazów cieplarnianych oraz zgłaszania innych informacji na poziomie krajowym i unijnym, istotnych dla zmiany klimatu

COM(2011) 789 final

—

emisji gazów cieplarnianych oraz

—

prognoz i planów rozwoju niskoemisyjnego,

—

publicznie dostępne (i nie stanowiły własności prywatnej),

—

przejrzyste, a co za tym idzie możliwe do powtórzenia,

—

określane przez organ taki jak Europejska Agencja Środowiska w celu uniknięcia problemów związanych z wielorakością danych / metodologii,

—

wniosek oraz konsultacje z zainteresowanymi stronami i ocenę skutków, które poprzedziły jego przedstawienie;

—

przedkładanie oprócz danych inwentaryzacyjnych także informacji dotyczących prognoz i działań łagodzących;

—

zobowiązanie do harmonizacji procesów monitorowania i sprawozdawczości na poziomie międzynarodowym i unijnym oraz ułatwienie wdrażania mechanizmu monitorowania i sprawozdawczości; oczekuje jednak, że Komisja wykorzysta zobowiązania określone w ramach regionalnych w celu poszerzenia zakresu wniosku;

—

starania o ulepszenie i uproszczenie wymogów dotyczących monitorowania i sprawozdawczości zawartych we wniosku;

—

spójność między szacowaniem emisji gazów cieplarnianych oraz szacowaniem lokalnych emisji zanieczyszczeń do atmosfery;

—

unijny system wymiany informacji; ma nadzieję, że będzie on użytecznym narzędziem dla krajowych, regionalnych i lokalnych decydentów realizujących politykę klimatyczną;

—

poszerzenie zakresu w stosunku do innych rozwiązań dotyczących wpływu transportu lotniczego na globalne ocieplenie.

—

we wniosku wyraźnie wspomina się o adaptacji jako o zagadnieniu lokalnym, natomiast jako sprawy lokalnej nie traktuje się łagodzenia, co w długim okresie osłabi skuteczność polityki łagodzenia zmiany klimatu;

—

brak wskazówek dotyczących faktycznego poszerzenia zakresu działań, jakie wniosek oznacza dla państw członkowskich; wskazówki te są potrzebne, aby uniknąć wydawania nadmiernych środków na fachowców, którzy będą ostatecznie wdrażali wiele zmian opisanych we wniosku;

—

nie przydzielono regionom przynajmniej 30 % dochodów z aukcji uprawnień do emisji; jest to niezbędne, aby pomóc we wdrażaniu celów strategii „Europa 2020” dotyczących energii odnawialnej i efektywności energetycznej;

—

obciążenia administracyjne, techniczne i finansowe związane z dodatkowymi wymogami dotyczącymi monitorowania i sprawozdawczości prawdopodobnie dotkną także regiony, więc powinny być proporcjonalne;

—

dążenie do marginalnych stopniowych ulepszeń zbiorów danych może utrudnić wdrażanie polityki dotyczącej łagodzenia zmiany klimatu lub przystosowywania się do niej – należy zatem tego unikać.

—

użyteczność istnienia wykazu znacznie się zwiększa dzięki uwzględnieniu w planie rozwoju niskoemisyjnego perspektyw krótko-, średnio- i długookresowych;

—

dane dotyczące emisji, jakie zostaną zgromadzone dzięki wnioskowi, mają kluczowe znaczenie dla zrozumienia strategicznego kierunku, priorytetów i wyników Unii Europejskiej, jej państw członkowskich i regionów;

—

jednak aby zmaksymalizować ich wykorzystywanie, dane te powinny być prezentowane wraz z głównymi danymi dotyczącymi wyników gospodarczych i społecznych wykorzystywanymi przez decydentów.

—

Za dane dotyczące emisji i ich jakość odpowiedzialny powinien być centralny organ Unii Europejskiej zajmujący się statystykami i danymi. Odpowiedzialność ta powinna obejmować solidny, przejrzysty i rozliczalny zcentralizowany proces sprawdzania dokładności / wiarygodności przedstawianych przez państwa członkowskie zbiorów danych i planów rozwoju niskoemisyjnego.

—

Każde państwo członkowskie powinno podawać następujące skumulowane dane dotyczące łącznego poziomu uwalniania zanieczyszczeń od 1990 r.:

—

element przestrzenny pozwala lepiej monitorować i dokumentować postępy niż ogólna prezentacja na poziomie krajowym;

—

regiony są bliżej obywateli niż państwa członkowskie, dzięki czemu mogą przekazywać społeczeństwu informacje dotyczące zagadnień klimatycznych, co jest jednym z celów mechanizmu monitorowania i sprawozdawczości.

—

Komitet odsyła tu Komisję do inicjatyw takich jak Porozumienie Burmistrzów, ClimAct Regions, Carbonn, ICLEI czy EUCO2 80/50 jako przykładów godnych naśladowania międzynarodowych działań podejmowanych na szczeblu regionalnym w celu ograniczenia emisji CO2.

—

Będzie to zgodne z ramami regionalnymi.

—

Przekaże jasny sygnał polityczny idący w wytyczonym kierunku.

—

Wpływ polityki krajowej – w zakresie redukcji emisji – będzie różny w poszczególnych regionach danego państwa członkowskiego, co należy mieć na uwadze.

—

Trzeba podejmować działania bliżej źródeł emisji, więc gdy zostaną podane dane, które można wykorzystać na poziomie lokalnym, zwiększy to prawdopodobieństwo podjęcia stosownych działań.

—

Z uwagi na art. 191 i 192 traktatu byłoby to rozwiązanie proporcjonalne.

—

Regiony osiągną różne poziomy redukcji emisji zależnie od swojej struktury gospodarczej i infrastruktury. Regionalne poziomy ograniczenia emisji będą zróżnicowane zarówno w ramach państw członkowskich, jak i w ramach UE.

—

Choć władze regionalne uczestniczą we wdrażaniu polityki, państwa członkowskie nie konsultują się z nimi systematycznie w odniesieniu do zagadnień związanych z klimatem.

—

Stawianie czoła wyzwaniu związanemu z łagodzeniem zmiany klimatu nie jest procesem odgórnym.

—

opracować plany rozwoju niskoemisyjnego;

—

stworzyć mechanizmy monitorowania;

—

zapewnić szybki i racjonalny pod względem kosztów dostęp do danych;

—

uniknąć komercjalizacji (utowarowienia) i rozpowszechniania danych i narzędzi gromadzenia danych;

—

zapewnić spójność między planami rozwoju niskoemisyjnego;

—

poprawić jakość, wiarygodność i rzetelność danych;

—

spełnić obowiązki związane z Protokołem z Kioto, porozumieniami z Cancún i platformą z Durbanu dotyczącą zwiększenia działań na rzecz ochrony klimatu.

—

Zdaniem Komitetu wynika to z nieporozumienia co do kategorii „1.A.3.A lotnictwo cywilne”; chodzi o to, by traktować jako równe zeru emisje z prywatnych (niekomercyjnych) statków powietrznych, tzn. zasadniczo lekkich statków powietrznych i śmigłowców korzystających przeważnie z małych prywatnych lotnisk – powinno to być jasno stwierdzone.

—

Nie podano metodologii dotyczącej emisji z transportu morskiego generowanych przez statki morskie korzystające z europejskich portów. We wniosku należy zatem jasno stwierdzić, że Komisja czeka na przyjęcie prawodawstwa, zanim określi metodologię.

13.9.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 277/61

—

Zważywszy na istotne wyzwania na tym obszarze, opowiada się za jeszcze większym zwiększeniem budżetu programu oraz uznaje to, że dokładna suma nie może zostać ustalona, dopóki nie zakończą się negocjacje w sprawie wieloletnich ram finansowych.

—

Popiera nowe podejście dotyczące „projektów zintegrowanych”, ale apeluje, by zachęcać zainteresowane strony do udziału w projektach zintegrowanych oraz promować dostępność takich projektów. Uważa, że jako dalsze zagadnienia o podstawowym znaczeniu w zakresie projektów zintegrowanych należy dodać środowisko morskie, gleby oraz hałas oraz że należy opracować odpowiednie mechanizmy koordynacji programu LIFE z innymi funduszami UE we wspólnych ramach strategicznych oraz z traktowanymi priorytetowo ramowymi programami służącymi finansowaniu sieci „Natura 2000”.

—

Jest przekonany, że zniesienie uznawania podatku VAT za koszt kwalifikowany prawdopodobnie będzie zniechęcało wielu potencjalnych wnioskodawców do opracowania wniosku i sugeruje, by uznawać VAT za koszt kwalifikowany, o ile beneficjent może udowodnić, że nie ma możliwości uzyskania zwrotu podatku VAT.

—

Zaleca, by koszty dotyczące pracowników stałych pozostały kosztami kwalifikowanymi, pod warunkiem udowodnienia i udokumentowania tego, że konkretni pracownicy zostali formalnie oddelegowani do wykonywania prac związanych z projektem w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy.

—

Proponuje, by maksymalny poziom współfinansowania został podwyższony do 85 % w odniesieniu do regionów słabiej rozwiniętych (zgodnie z definicją określoną w rozporządzeniach w sprawie funduszy strukturalnych) i regionów najbardziej oddalonych.

—

Apeluje, by program LIFE był otwarty także dla krajów i terytoriów zamorskich UE będących stroną decyzji o stowarzyszeniu zamorskim (decyzja Rady 2001/822/WE), gdyż te kraje i terytoria odpowiadają za znaczną część różnorodności biologicznej UE.

Sprawozdawca

Kay TWITCHEN (UK/NI), członkini Rady Hrabstwa Essex

Dokument źródłowy

Wniosek dotyczący rozporządzenia Rady i Parlamentu Europejskiego ustanawiającego Program działań na rzecz środowiska i klimatu (LIFE)

COM(2011) 874 final – 2011(0428) COD

1.

Ponownie stwierdza, że program LIFE jest ważnym instrumentem wspierającym finansowanie lokalnych i regionalnych polityk i projektów w dziedzinie środowiska, wnoszących europejską wartość dodaną, oraz pomaga w mobilizacji wysiłków podejmowanych przez władze lokalne i regionalne. Ponadto program ten przyczynia się do tworzenia partnerstw, co z kolei wzmacnia struktury współpracy oraz ułatwia wymianę doświadczeń i informacji na szczeblu lokalnym i regionalnym.

2.

Z zadowoleniem przyjmuje zamiar kontynuacji programu LIFE w nowym okresie finansowania. Uważa, że zagwarantuje to bardziej efektywną interwencję, stworzy synergie poprzez koordynację działań unijnych i krajowych oraz zwiększy zauważalność działań na rzecz środowiska i klimatu.

3.

Podziela pogląd Komisji, że działania na rzecz środowiska i klimatu powinny być integralną częścią większości strategii politycznych UE. Główne unijne instrumenty finansowania nie uwzględniają jednak wszystkich szczególnych potrzeb w dziedzinie środowiska i klimatu, w związku z czym konieczne jest kontynuowanie realizacji odrębnego programu działań na rzecz środowiska i klimatu w oparciu o osiągnięcia dokonane zgodnie z rozporządzeniem LIFE+ (WE) nr 614/2007 w latach 2007–2013. Program ten uzupełnia podejście polegające na włączeniu w główny nurt, które służy osiągnięciu celów działań na rzecz środowiska i klimatu w ramach budżetu Unii poprzez finansowanie projektów w dziedzinie środowiska i klimatu, które nie kwalifikują się do jakiegokolwiek innego finansowania.

4.

Zauważa, że z oceny istniejącego programu LIFE wyraźnie wynika, że jego wpływ jest ograniczony ze względu na brak strategicznego ukierunkowania programu. Za pomocą nowego programu wprowadzono by zatem elastyczne podejście odgórne, a także ustanowiono dwa odrębne podprogramy obejmujące działania na rzecz środowiska i klimatu z jasno określonymi priorytetami.

5.

Podkreśla w tym kontekście, że istotne jest zagwarantowanie w programie odpowiedniej elastyczności. Wyznaczanie priorytetów nie może oznaczać nadmiernych ograniczeń lub zbyt krępujących kryteriów. Tak jak w obecnym programie najważniejsza musi pozostać jakość projektów.

6.

Uważa, że rozporządzenie LIFE powinno wyraźnie odnosić się do potrzeby poszukiwania synergii pomiędzy różnymi aspektami, np. w celu zapewnienia, że projekty w dziedzinie klimatu finansowane w ramach programu LIFE wywierają korzystny wpływ na różnorodność biologiczną oraz że projekty w dziedzinie środowiska finansowane w ramach programu LIFE uwzględniają kwestie związane z klimatem. Komisja wskazała potencjalne synergie pomiędzy obydwoma podprogramami oraz zamiar, by projekty przyczyniały się do realizacji wielorakich celów, ważne będzie jednak zadbanie o to, by faktycznie miało to miejsce.

7.

Ponawia swój apel (1), by program LIFE nadal wspierał projekty komunikacyjne i informacyjne, a także w większym stopniu skupiał się na podnoszeniu świadomości, w tym na edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju oraz na promowaniu projektów, które przewidują udział władz lokalnych i regionalnych. W tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje zaproponowany obszar priorytetowy dotyczący zarządzania i informacji w obydwóch podprogramach.

8.

Z zadowoleniem przyjmuje propozycję, zgodnie z którą w celu zapewnienia spójności dwóch podprogramów LIFE muszą one podlegać ramom pojedynczego wieloletniego programu prac oraz musi w odniesieniu do nich obowiązywać jeden zestaw wspólnych zasad wdrażania i jedno zaproszenie do składania wniosków, a także należy zajmować się nimi w ramach jednego komitetu ds. programu LIFE. Komitet jest zaniepokojony możliwym istnieniem rozbieżnych procedur i priorytetów dla poszczególnych podprogramów.

9.

Z zadowoleniem przyjmuje to, że Komisja Europejska podczas przygotowywania przedmiotowego wniosku przeprowadziła szeroko zakrojone konsultacje oraz uwzględniła wiele opinii zainteresowanych stron oraz Komitetu Regionów (2).

10.

Z zadowoleniem przyjmuje położony w art. 3 przedmiotowego wniosku nacisk na określenie wskaźników pomiaru sukcesu programu LIFE. Zaleca uwzględnienie wskaźników, które służą do pomiaru i promowania dobrego sprawowania rządów i dobrej komunikacji, w każdym projekcie LIFE. KR apeluje o to, by program LIFE promował ukierunkowane, i przez to skuteczniejsze, metody komunikacji i działania mające na celu budowanie zdolności w ramach każdego projektu LIFE.

11.

Zauważa, że art. 10 przedmiotowego wniosku nie obejmuje innowacji ukierunkowanych na powielanie rynkowe w sektorze prywatnym, ponieważ kwestia ta zostanie uwzględniona w programie „Horyzont 2020”. Umożliwia to skoncentrowanie się w ramach programu LIFE na ekoinnowacjach wprowadzanych przez władze lokalne i regionalne oraz na poszukiwaniu rozwiązań, które najczęściej najlepiej jest wdrażać za pośrednictwem partnerstw publiczno-prywatnych. W związku z tym KR z zadowoleniem przyjmuje przejście na innowacje w sektorze publicznym oraz możliwość zawierania partnerstw publiczno-prywatnych.

12.

Z zadowoleniem przyjmuje to, że zgodnie z wnioskiem KR-u (3) przepisy określone w art. 11 przedmiotowego wniosku umożliwiają podejmowanie powtarzalnych działań, pod warunkiem że projekty są realizowane w oparciu o przykładowe procedury, które można stosować w odniesieniu do innych regionów, oraz że będą one podlegały standardom monitorowania i przekazywania wyników opinii publicznej.

13.

Uważa, że wsparcie udzielane za pośrednictwem projektów zintegrowanych dla traktowanych priorytetowo ramowych programów na rzecz finansowania sieci „Natura 2000” będzie w przyszłości kluczowym elementem obszaru priorytetowego LIFE „Różnorodność biologiczna”. KR zwraca się o przekazanie władzom regionalnym, z poszanowaniem ram instytucjonalnych w poszczególnych państwach członkowskich, zadania opracowywania traktowanych priorytetowo ramowych programów oraz odnotowuje przedstawione ostatnio przez Komisję Europejską inicjatywy dotyczące finansowania sieci „Natura 2000” (4).

14.

Z ogromnym zadowoleniem przyjmuje wzmocnienie w ramach programu LIFE wsparcia na rzecz zarządzania w zakresie środowiska poprzez uznanie go w zaproponowanym rozporządzeniu (art. 12) za obszar priorytetowy. KR uważa, że zwiększy to zauważalność potencjalnych projektów w dziedzinie zarządzania oraz że władze lokalne i regionalne staną się ważnymi beneficjentami tego nowego obszaru priorytetowego. KR wzywa do tego, aby program LIFE przyczynił się do wzmocnienia zdolności administracyjnych władz lokalnych i regionalnych oraz aby w większym stopniu skupiał się na podnoszeniu świadomości, w tym na edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju oraz na promowaniu projektów, które przewidują udział władz lokalnych i regionalnych oraz wywierają znaczący wpływ na szczeblu UE (5).

15.

Uważa, że ten obszar priorytetowy powinien promować wymianę wiedzy na temat wdrażania i egzekwowania unijnego prawa ochrony środowiska za pośrednictwem pomocniczych sieci, szkoleń i projektów wymiany sprawdzonych rozwiązań, w szczególności władz lokalnych i regionalnych działających w tym zakresie, na szczeblu europejskim.

16.

Z zadowoleniem przyjmuje utworzenie nowego podprogramu działań na rzecz klimatu, który może odegrać rolę w promowaniu takich działań i inwestycji, które są niskoemisyjne, oparte na efektywnym korzystaniu z zasobów i uwzględniają kwestie związane z klimatem. Z zadowoleniem odnotowuje to w świetle zobowiązań międzynarodowych UE dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych w ramach protokołu z Kioto oraz przyszłego porozumienia dotyczącego kwestii klimatu na świecie, które ma zostać wynegocjowane do 2015 r., a także w świetle celów UE wynikających z pakietu klimatyczno-energetycznego, strategii „Europa 2020” oraz planu działania prowadzącego do przejścia na gospodarkę niskoemisyjną do 2050 r. (6)

17.

Zauważa jednak, że zaproponowany budżet stanowi raczej nieznaczną część budżetu przeznaczonego na cały program LIFE (25 %). W związku z tym podprogram LIFE Klimat może jedynie w bardzo niewielkim stopniu wnieść znaczący wkład w redukcję emisji gazów cieplarnianych. Powinien on zatem promować wielorakie korzyści środowiskowe np. obszary przyrodnicze, które są istotne z punktu widzenia zapewniania jakości powietrza i które są źródłem ogromnej różnorodności biologicznej (torfowiska i lasy), lub przyspieszać rozwój zielonej infrastruktury jako zintegrowanej koncepcji ochrony różnorodności biologicznej i ograniczenia skutków zmiany klimatu.

18.

Z zadowoleniem przyjmuje to, że projekty zintegrowane będą się koncentrowały przede wszystkim na łagodzeniu zmiany klimatu, strategiach adaptacyjnych i planach działania.

19.

Z zadowoleniem przyjmuje cele wymienione w ramach obszaru priorytetowego „Zarządzanie i informacja w zakresie klimatu” (art. 16) oraz sądzi, że KR zdecydowanie mógłby odegrać rolę w promowaniu podnoszenia świadomości zagadnień dotyczących klimatu.

20.

Jak zaznaczył w swojej wcześniejszej opinii (7), z zadowoleniem przyjmuje propozycję wprowadzenia długoterminowych „projektów zintegrowanych” na dużą skalę terytorialną (w szczególności w wymiarze regionalnym, wieloregionalnym lub krajowym) w celu wykorzystania tych projektów do rozwiązania różnorakich problemów poprzez ich strategiczne, zorganizowane połączenie z innymi unijnymi źródłami finansowania. Projekty LIFE nadal odgrywałyby ważną rolę katalizatora.

21.

Uważa, że projekty zintegrowane przyczynią się do poprawy wdrożenia polityki ochrony środowiska i polityki przeciwdziałania zmianie klimatu oraz do ich włączenia do innych strategii politycznych, z zastosowaniem zasady wielopoziomowego sprawowania rządów, poprzez zapewnienie skoordynowanej mobilizacji innych funduszy unijnych, krajowych i prywatnych na potrzeby osiągnięcia celów w dziedzinie środowiska i klimatu. Projekty zintegrowane będą skupiały się na realizacji planów i strategii w dziedzinie środowiska i klimatu na większą skalę terytorialną niż zwykle ma to miejsce w przypadku LIFE+.

22.

Z zadowoleniem przyjmuje to, ze wykaz obszarów mających podstawowe znaczenie dla projektów zintegrowanych, przedstawiony w art. 18 lit. d), w dużej mierze odzwierciedla poprzednie zalecenia KR-u (gospodarka wodna, ochrona przyrody i różnorodności biologicznej, zrównoważone korzystanie z zasobów i gospodarowanie odpadami). Uważa jednak, że jako dalsze zagadnienia o podstawowym znaczeniu należy dodać środowisko morskie, glebę oraz hałas.

23.

Jest zaniepokojony tym, że mogą wystąpić trudności podczas przygotowywania projektów zintegrowanych i zarządzania nimi, zwłaszcza biorąc pod uwagę mnogość terminów, kryteria wyboru, procedury i formy stosowania, warunki zarządzania oraz ustalenia co do sprawozdawczości. Wymienione trudności będą wywierały szczególnie zniechęcający wpływ na mniejsze jednostki samorządu lokalnego, i w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje przewidzianą w przedmiotowym wniosku pomoc techniczną w przygotowywaniu i przedkładaniu projektów zintegrowanych.

24.

Apeluje o opracowanie odpowiednich mechanizmów koordynacji programu LIFE z innymi funduszami UE we wspólnych ramach strategicznych, a w szczególności w ramach umów partnerskich, o których mowa w art. 14 projektu rozporządzenia ogólnego, a także z zaproponowanym nowym podejściem dotyczącym uwzględniania rozwoju kierowanego przez lokalną społeczność oraz strategii rozwoju lokalnego w odniesieniu do wszystkich funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych, zgodnie z art. 28 i 29 projektu rozporządzenia ogólnego.